να διακηρύξει επίσημη και μοναδική θρησκεία τον Χριστιανισμό.
Το διάταγμα των Μεδιολάνων
Το διάταγμα των Μεδιολάνων, ο Λακτάντιος το περιέχει στο έργο του και ο
Ευσέβιος εις την Ιστορία του. Τι περιείχε το διάταγμα. Παρείχε ελευθερία
λατρείας. Γενικά, σε κάθε θρησκεία. Κατήργησε τους νόμους οι οποίοι
ίσχυαν εναντίον των Χριστιανών και οι τόποι λατρείας – που τους είχαν
αρπάξει οι ειδωλολάτρες – επεστράφησαν στους Χριστιανούς. Ή, όπου δεν
ήταν δυνατό αυτό, οι Χριστιανοί έπαιρναν αποζημίωση για τους τόπους
λατρείας που είχαν αρπαγεί. Είπαμε για την Α’ Οικουμενική Σύνοδο.
Ανύψωσε συγχρόνως τον ελληνισμό σε πολιτική και εκπολιτιστική δύναμη.
Τεράστια προβλήματα. Ο Κωνσταντίνος χρησιμοποιεί τη γλώσσα της Ρωμανίας,
της αυτοκρατορίας, της Ελληνικής δηλαδή αυτοκρατορίας η οποία εκτεινόταν
απ’ τη Δύση μέχρι το βάθος της Ανατολής. Οι γλώσσες ήταν δύο, λατινικά
και ελληνικά. Ο Κωνσταντίνος μιλεί ελληνικά στη Σύνοδο όπως και στη
Σύνοδο το 324, στην Αντιόχεια. Εκεί ακριβώς ολοκληρώνει την
αυτοταπείνωσή του και την αποδοχή της Συνόδου, του Συνοδικού θεσμού,
όταν λέγει στους επισκόπους το περίφημο εκείνο: «Εσείς είστε επίσκοποι
των εντός, μέσα δηλαδή στα πνευματικά, στα sacra interna της Εκκλησίας.
Εγώ, ο αυτοκράτωρ, υπό του Θεού καθιστάμενος επίσκοπος των εκτός αν
είη». Όσοι είστε φιλόλογοι ξέρετε τι σημαίνει αυτό το «αν είη». Θα
μπορούσα να είμαι εφόσον μου το αναγνωρίζετε, επίσκοπος, που θα επιβλέπω
δηλαδή τα εκτός της Εκκλησίας, τα εκτός του αγίου βήματος. Μπορούμε να
συναγάγουμε τα συμπεράσματα από τις μετέπειτα επιδρομές κυριολεκτικά όχι
μόνο στην Ελλάδα, εις τα sacra interna της Εκκλησίας. Το πρόβλημα των
σχέσεων εκκλησίας – πολιτείας σήμερα, ξανατοποθετεί την στάση του
Μεγάλου Κωνσταντίνου και πολλών άλλων αυτοκρατόρων μας στην αυτοκρατορία
της Νέας Ρώμης. Δύο τρία πραγματάκια για να κλείσω.
Έργα του Μ. Κωνσταντίνου
Ανέτρεψε την πορεία της ιστορίας, με τις θρησκευτικές και αστικές
αλλαγές τις οποίες επέφερε. Μια απ’ αυτές ήταν η απελευθέρωση, η
δυνατότητα στους δούλους να γίνουν απελεύθεροι. Δεν καταργεί τη δουλεία,
δηλαδή δεν ήταν δυνατόν να καταργηθεί, αλλά όπως ο απόστολος Παύλος με
την προς Φιλήμονα επιστολή, αλλάζει το περιεχόμενο της δουλείας. Γίνεται
αδελφός ο δούλος. Γίνεται δηλαδή συνεργάτης κι όπως εμείς οι δημόσιοι
υπάλληλοι κύριε πρόεδρε δεν είμαστε δούλοι κανενός – όποια στιγμή
θέλουμε λέμε τα βροντάω και φεύγω – κατά τον ίδιο τρόπο, όταν ο δούλος
ανεγνωρίζετο ως άνθρωπος, ως ανθρώπινον πρόσωπον, δεν ήταν πλέον δούλος
αλλά συνεργάτης προς τους πρώην κυρίους του. Είναι ο πρώτος έπειτα
Ρωμιός αυτοκράτορας, δηλαδή ορθόδοξος αυτοκράτορας στην Ιστορία, με
ποιαν έννοια: είναι αυτός ο οποίος χτίζει τη Νέα Ρώμη, τη νέα
πρωτεύουσα. Από το 326 αρχίζει η αναζήτηση πόλεως – δεν ικανοποιείτο με
το λατινόφωνο περιβάλλον της Δύσεως και κατάλαβε ότι η τύχη της
αυτοκρατορίας μετεφέρετο πλέον στην ανατολή. Εκεί θα έτρεχε το μεγάλο
παιχνίδι που το έπαιξε για χίλια εκατό χρόνια και περισσότερο – μέχρι
σήμερα το παίζει, οικουμενικά. Ο Ελληνισμός διατηρεί την οικουμενικότητά
του συνδεδεμένος πνευματικά με τη Νέα Ρώμη, με το Οικουμενικό
Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Κωνσταντίνος είχε επιλέξει, τόσο ανθέλληνας ήταν, είχε επιλέξει στην
αρχή την Τροία. Εκεί ήθελε να χτίσει την πρωτεύουσα. Τα λέει ο ιστορικός
Σωζομενός. Εν συνεχεία όμως κατάλαβε τη σημασία της περιοχής του παλαιού
Βυζαντίου, που ήταν ερείπια τώρα, που έλεγχε το πέρασμα προς τη Μαύρη
θάλασσα, τα στενά δηλαδή του Βοσπόρου. Ο Παπαρηγόπουλος το είχε
επιχειρήσει, ο Γίββων το είχε επιχειρήσει και πολλοί άλλοι ιστορικοί,
μέτρησαν την απόσταση από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Θούλη της
Ισλανδίας και από την Κωνσταντινούπολη μέχρι την Κίνα. Είναι περίπου τα
ίδια χιλιόμετρα. Αντελήφθη ο Κωνσταντίνος ότι το κέντρο του κόσμου ήταν
αυτή η νέα πόλη. Μάλιστα όταν εχάρασε την πόλη, τον ρωτούσαν οι
αξιωματικοί: «που μας πας, πολύ μακριά χαράσσεις τα όρια της πόλης».
Έχουμε δεύτερη χάραξη με τον Θεοδόσιο και τρίτη χάραξη με τον
Ιουστινιανό και μετέπειτα. Ο Κωνσταντίνος είπε : «δεν μπορώ να σταματήσω
γιατί με οδηγεί αυτός μπροστά». Δηλαδή επεκαλέσθει υπερφυσικές
παρεμβάσεις, κάποιος άγγελος, που οδηγούσε τον Μέγα Κωνσταντίνο. Αυτό ή
είναι αλήθεια ή είναι ψέμα δεν είναι το πρόβλημά μας. Το πρόβλημα είναι
η διορατικότητα και η οξυδέρκεια αυτού του πολιτικού να αναγνωρίσει τον
ρόλο που επρόκειτο να παίξει η Κωνσταντινούπολη, η Νέα Ρώμη δηλαδή, στην
περιοχή αυτή.
Έγινε ο αυτοκράτωρ ο οποίος δεν έχασε κανένα πόλεμο. Δε νικήθηκε ποτέ
ούτε εσωτερικά, ούτε εξωτερικά. Κατήργησε το σώμα των πραιτοριανών, που
είχαν φτάσει στο σημείο να θεωρούνται οι κύριοι των αυτοκρατόρων,
κατήργησε την ποινή του σταυρικού θανάτου, ανανέωσε το οικογενειακό
δίκαιο, κατεδίκασε τη μοιχεία όπως είδαμε, με νόμους ανύψωσε τη θέση της
μητέρας, προστάτεψε την οικογένεια και τα παιδιά απ’ την κατάχρηση της
πατρικής εξουσίας και τα κορίτσια απ’ την απαγωγή. Ρύθμισε τα ζητήματα
διαζυγίου, κληρονομίας, προίκας, κοκ. Όλη η πολιτεία του δείχνει ότι
ενεργούσε ως χριστιανός. Με νόμο τιμωρούσε εκείνους που προξενούσαν τον
θάνατο των σκλάβων και περιόρισε τη βία και τη σωματική τιμωρία. Μάλιστα
κάτι σημαντικότατο για τον 4ο αιώνα: απαγορεύει τον στιγματισμό στα
πρόσωπα των σκλάβων. Είχαν τη συνήθεια δηλαδή να στιγματίζουν με σπαθί,
καμένο σπαθί, τα πρόσωπα των σκλάβων. Και έλεγε ότι το πρόσωπο είναι
εκείνο που μας φέρει εις τον Θεόν. Το κατ’ εικόνα Θεού, αφού πλαστήκαμε
έτσι. Πως είναι δυνατόν λοιπόν να αχρειώνεται η εικόνα του Θεού στους
σκλάβους; Δεν ξέρω πόσοι χριστιανοί ενεργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Επέφερε την ειρήνευση και το τελευταίο ερώτημα:
Ποια η σχέση του με τον Χριστιανισμό
Ποια η σχέση του με τον Χριστιανισμό. Έχουν γραφεί πολλά. Εκατοντάδες,
για να μην πω χιλιάδες βιβλία και άρθρα. Μιλούν για σκοπιμότητα, και σας
μίλησα ήδη για τον Χριστιανισμό ως μειοψηφία. Ο δάσκαλός μας, ο
μακαρίτης Ανδρέας Φυτράκης, το 1945 κατέθεσε τη διδακτορική του διατριβή
με τον τίτλο «Η πίστις του Μεγάλου Κωνσταντίνου κατά τα τελευταία έτη
της ζωής του» Μελετώντας όλες τις αρχαίες και τις νεότερες πηγές,
υπογραμμίζει την τιμή του Μεγάλου Κωνσταντίνου προς τους μάρτυρες.
Απεδέχετο πληρέστατα την περί μαρτυρείν και μαρτύρων θεολογία της
Εκκλησίας και του απλού λαού του Θεού. Μάλιστα γονυπετής προσήυχετο
μπροστά στους μάρτυρες, κατεσκεύασε δε μαρτύριον, τόπον συναγωγής
λειψάνων – ήθελε να συναγάγει, να συγκεντρώσει τα λείψανα των αποστόλων
– σ’ αυτό θα προχωρήσει ο Κωνστάντιος ο γιος του, δεν ετελεσφόρησε: έξι
αποστόλων βρήκαν τα λείψανα – δεν είναι ανάγκη να σας απασχολήσω τώρα με
αυτό, για να ταφεί μεταξύ των μαρτύρων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι
ότι εξέφρασε την επιθυμία να βαπτισθεί στον Ιορδάνη διότι έμαθε ότι ο
Ιορδάνης έχει αγιαστικά ύδατα λόγω της εκεί Βαπτίσεως του Ιησού Χριστού.
Προσέξτε: κι αν βαπτίστηκε περί το τέλος της ζωής του, που δεν ήξερε ο
Κωνσταντίνος πότε θα έρθει – όπως κανείς μας δεν ξέρει, εγώ δεν ξέρω αν
θα βγω έξω από τη θύρα ζωντανός όρθιος και αν δεν πάω για να κηδευθώ
στην Αθήνα. Κανείς δεν ξέρει την τελευταία στιγμή της ζωής του.
Ο Κωνσταντίνος εφήρμοζε την πρακτική των Χριστιανών της εποχής του.
Είναι παιδί της εποχής του. Θέτω ερώτημα σεβαστοί πατέρες και θεολόγοι,
θέτω ερώτημα πολλές φορές στη σχολή, χάριν λογοπαιγνίου, που κοινωνούσαν
στην Αθήνα ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος; Πουθενά δεν
κοινωνούσαν. Εκκλησιάζοντο εις τους αγίους Ισιδώρους που λέμε σήμερα,
στο εκκλησάκι εκεί στο Λυκαβηττό, αλλά εβαπτίστηκαν γύρω στα τριανταδύο
τους χρόνια. Εάν δεν γύριζαν από όλους τους πνευματικούς να αισθανθούν
ότι προχωρούν στην κάθαρση της καρδιάς, δεν εβαπτίζοντο. Καταλαβαίνετε
λοιπόν ότι ήταν κοινή συνήθεια. Ποιος ήταν ο πνευματικός του
Κωνσταντίνου. Δεν ήταν ο Ευσέβιος Νικομηδείας. Ήσαν φίλοι, γνωρίζωντο
από την ειδωλολατρική του περίοδο. Γι’ αυτό το λόγο ζήτησε στις
τελευταίες στιγμές από τον επίσκοπο Νικομηδείας – που ήταν διάμεσος
πρωτεύουσα μεταξύ Παλαιάς και Νέας Ρώμης – να βαπτιστεί. Και λένε, μα
πήρε βάπτισμα ειδωλολάτρη. Αφήστε τον Θεόν να κάνει αυτό που θέλει. Και
θα σας πω γιατί ο Θεός κάνει αυτό που θέλει. Όταν ο ένας δεν έχει
συνείδηση ότι ο άλλος είναι ειδωλολάτρης τότε κανείς λόγος δε μπορεί να
γίνει γι’ αυτό το θέμα. Απλούστατα, ο Μέγας Κωνσταντίνος πνευματικό
σύμβουλο είχε μια μεγάλη ασκητική μορφή της εποχής, τον όσιο Κορδούη. Με
αυτόν συνελέγετο, με έναν μεγάλο άγιο της Εκκλησίας, της Κόρδοβας της
Ισπανίας, όσιος Κορδούης. Η Εκκλησία τον τιμά όχι γι’ αυτά τα οποία
λέγουν συνήθως, όχι γιατί προσέφερε ευεργεσίες και λοιπά.
Για να καταλάβετε γιατί τον τιμάμε ως ορθόδοξο, ανοίξτε το μηναίο της
21ης Μαΐου για να δείτε τις ακολουθίες, τα τροπάρια που αναφέρονται στον
άγιο Κωνσταντίνο και στην αγία Ελένη. Πρώτος λόγος: «ως ο Παύλος
ουρανόθεν την κλήσην εδέξατο.» Όταν ο απόστολος Πέτρος επήγενε εις τον
Κορνήλιον, έλεγεν εις τον Χριστόν :«μα που να πάω;» που του εμφανήσθη
σε όραμα. Και του έλεγε « α ο Θεός εκαθάρισε, συ μη κοίνου » - μη
μολύνεις τα πράγματα που ο Θεός εκαθάρισε. Και όταν πήγε στον Κορνήλιο
τον εκατόνταρχο τον Ρωμαίο, τον βρήκε να έχει θεοπτικές εμπειρίες.
Οπότε, τα είχε ετοιμάσει όλα ο ίδιος ο Θεός! Και τότε ο Πέτρος υποχώρησε
και έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει, να βαπτίσει τον Κορνήλιο, που είχε
χρόνο μπροστά του ζωής για να βαπτιστεί. Επομένως, και στην περίπτωση
αυτή, ο Μέγας Κωνσταντίνος, «ουρανόθεν την κλήσην εδέξατο», όπως ο
απόστολος Παύλος. Αυτό είναι σημαντικότατο. Βέβαια, κάποιος μου έλεγε,
μα είναι βέβαιο; Αφού φτάνει στα όρια του θρύλου, κι αυτό μολονότι
έχουμε αρχαίες πηγές που μαρτυρούν το όραμα ή το θεοπτικό βίωμα που
έζησε ο Μέγας Κωνσταντίνος. Εμένα με ενδιαφέρουν, σεβαστοί πατέρες, τα
αγιολογικά κριτήρια της Εκκλησίας. Που στηριζόμαστε. Όχι βοήθησε,
έδωσε, έχτισε καμπαναριά και ναούς και άλλα. Ξέρετε, η Ορθοδοξία σε
αντίθεση με τον παπισμό, το λέγω γι’ αυτούς που δεν το ξέρουν, δεν
αγιοποιεί κανέναν. Αγιοποίηση, παρακαλώ να ξεχαστεί ο όρος. Είναι
βλασφημία. Δεν υπάρχει αγιο-ποίηση στην Ορθόδοξη, στους αγίου Πατέρες.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία τι υπάρχει: αναγνώριση της αγιότητος. Ο Θεός με
έκτατες επεμβάσεις, με λείψανα που ευωδιάζουν, που θαυματουργούν, με τα
λείψανα και με τις θεοσημείες αυτές αποδεικνύει την επέμβασή του στη
συγκεκριμένη περίπτωση. Τότε τιμάμε τον υπό του Θεού διατηρηθέντα και
αναγνωρισθέντα άγιο.
Το δεύτερο είναι, στην Κωνσταντινούπολη, οι ντόπιοι εκεί, έλεγαν και
έψαλαν ότι η λάρνακά του Μεγάλου Κωνσταντίνου βρύει ιάματα. Εάν πάει
κανείς στην Κέρκυρα, συγχωρήστε μου αυτή την αναφορά, και πει ότι η
λάρναξ του Μεταλληνού βρύει ιάματα θα γελάσει ο κάθε ένας. Διότι όχι δεν
πέθανα ακόμη αλλά διότι δεν είμαι άξιος να θεραπεύει το αγίασμα που
βγαίνει από τον τάφο. Για να το λένε για τον Κωνσταντίνο δεν ξεγελιώνται
οι ντόπιοι τουλάχιστον. Ο ιστορικός Σωζομενός λέγει πάλι για τον άγιο
Σπυρίδωνα «τα δε θαυμάσια αυτού ίσασι... τα θαύματα του αγίου Σπυρίδωνα.
Και το τρίτον είναι ότι ο Κωνσταντίνος «εκράτηνε την πίστην της Νικαίας»
Με το να επιτρέψει να συγκληθεί η Σύνοδος και να αποφασίζει η Σύνοδος,
με τη Χάρη του Θεού ανεδείχθη εκείνος ο οποίος εκράτηνε, ισχυροποίησε
πραγματικά την πίστην των Ορθοδόξων Πατέρων της Εκκλησίας. Για τον άγιο
Σπυρίδωνα ενθυμείσθε, λέγεται χαρακτηριστικά, και το σύμβολον επήρωσε. Ο
άγιος Σπυρίδων επικυρώνει με το θαύμα της κεράμου το σύμβολο. Ο
Κωνσταντίνος απλώς κρατύνει την ορθόδοξον πίστιν, επειδή είχε την
έμπνευσιν να αυτοκαταργηθεί από κύριος του κόσμου και να δεχθεί τον
Συνοδικόν θεσμόν. Μια τελική κρίση, δυο λόγια του Κωνσταντίνου
Παπαρηγοπούλου. Έχω κάνει μια σχετική μελέτη στον Παπαρηγόπουλο και γι’
αυτό το λόγο αναφέρομαι συχνά σ’ αυτόν. Λέει ο Παπαρηγόπουλος: «και αν
ακόμα διέπραξε και κάποια ανομήματα ο Κωνσταντίνος, αυτό δεν οφείλεται –
απλουστεύω τη γλώσσα – σε αγριότητα της ψυχής, αλλά γιατί ο ίδιος
γεννήθηκε και έζησε μέσα σε καθιερωμένες από αιώνες ολέθριες έξεις και
παραδόσεις. Οι προκάτοχοι και οι συνάρχοντές του, κανένα δε σεβάσθησαν
θείο ή ανθρώπινο νόμο. Είναι απορίας άξιο όμως και θαυμασμού, ότι
κατανικώντας τόσο μεγάλους πειρασμούς, κατόρθωσε να κατανοήσει και να
ομολογήσει τις αρχές του Ευαγγελίου.» Αυτά λέει ο Κωνσταντίνος
Παπαρηγόπουλος.
Ευχαριστώ.
kwnstantinos_ist_alithia1
Δημιουργία αρχείου: 27-2-2008.
Τελευταία ενημέρωση: 31-7-2015.
ΕΠΑΝΩ
________
Orasi mailing list
για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση
orasi-requ...@hostvis.net
και στο θέμα γράψτε unsubscribe
Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας
στείλτε email στην διεύθυνση
Orasi@hostvis.net
διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα
http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net
Για το αρχείο της λίστας
http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/
παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011)
http://www.freelists.org/archives/orasi
__________
NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού
http://www.nvda-project.org/
__________
Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο
ρεπερτόριο επισκεφθείτε το
http://www.isobitis.com
______________
