Ceuk beja, dina sajarah Islam aya hiji pangadilan/putusan perkara batal kulantaran kabuktian anu jadi hakimna kungsi dibere nginjeum payung - nalika inyana kahujanan - ku anu jadi terdakwana. Tangtu, eta teh lain aturan, da moal enya undang-undang bet ngatur nepi ka soal kumaha lamun hakim kahujanan. Tapi, anu kitu kaasupna etika (hukum) anu dijadikeun dasar pikeun mutuskeun hiji perkara. Logikana gampang kaharti: lamun hakim geus ngarasa kahutangan budi ku anu jadi terdakwana, tangtuna oge dina mutuskeun perkara keur eta si terdakwa teh geus moal clik putih, clak herang. alias hese dijamin adilna.
Hiji etika luhur anu dijungjung luhur ku msyarakat tangtu ngarongheap tina perilaku atawa kabiasaan masyarakat sapopena. Dina nyanghareupan kajadian anu tumiba ka kajaksaan urang akhir-akhir ieu nya ieu ingetan malikan deui kana lalakon hakim anu kahujanan laju dibere nginjeum payung laju putusanana dibolaykeun. Oge, lalakon kaayaan jaman Sunda keur ayem tengtrem, adil ma'mur gemah ripah lain bobohongan sakumaha kapotret dina naskah kuno (anu geus ditarjamahkeun). Ceuk eta naskah, sakitu tengtremna kaayaan masyarakat nepi ka suluh atawa bubuahan di leuweung aman moal aya nu maok upama geus dicirian (naha ditalian saeutik, jsb). Ari ayeuna...? Gusti...anu can dirician dijarah, anu geus dicirian ari nu bogana keur bongoh mah nya dipaok. Lingkaran syaiton antara penguasa jeung rahayat teh dina lebah dieu memang kompleks. Ngan cenah, ari rahayat mah kumaha nu ngawasana. Ceuk istilahna mah ari angonan mah kumaha budak angonna. Dititah ngawes-wes jukut hejo pipir imah nu bogana, nya kadinya nyatuanana, sabalikna, diumbar mahpal tutuwuhan di pakarangan nu lian nya ka eta oge anu kajadian. Matak diistilahkeun dina wangsit oge "budak angon" tea jeung disimbolkeun ku domba emas (domas). Salaka domas teh diantara tafsiranana nya pesen ieu pisan: kudu ati-ati dina enggoning ngurus rahayat, kudu nempatkeun urusan rahayat teh salaku pangluhurna (pernahkeun di Sangga Cakrabuana) jeung kudu dilakonan kalawan tohaga unggal poe (saminggu 7 poe: jeung tihangan ku ruyung anu tujuh). Tah, kaayaan hukum - atawa jembarna- kaadilan di nagara urang oge teu beda ti kitu, ti lalakon angonan tea. Geus dicontoan salila 32 taunan kaadilan teu bener-bener diajegkeun ku anu nyekel kakawasaan, teu aya kasus badag anu bener-bener direngsekeun, jeung sajabana perilaku KKN, antukna malindes ka kajaksaan agun sorangan. Para inohong jaksa muda harepan kaadilan nagara jeung kumna masyarakat Indonesia ayeuna bet neangan modal (duka usaha jual beli permata, duka usaha bengkel, anu jelas , kehed teh bisa pisan eta awewe pinuh ku wedak ngulak-gilek kekecapan) ka nu keur berperkara. Halah, ieu mah lain wae payung atuh. Boa-boa nya...heuheu...lain wae payung, lain wae modal usaha, balikta nepi ka ...ah teu wasa .nyebutkeunana ...disuguhkeun ku para pencari keadilamn sepihak teh. Atuh pon kitu deui, ditarampi wae ku pra penegak keadilan naon anu jadi eupan teh. Emh....Indonesia...bener-bener keur aya dina kaayaan darurat ningal kitu mah. Mangga, diantos usulan ti sadayana keur ngomean kaadilan di nagara urang anu geus sakitu gawatna (eta geura emut-emut rekaman teteleponan antara saurang jaksa muda jeung nyi artalyta, mani sakitu deuheusna eta jaksa ka si neng camberok wedak. sigana leuwih deuheus ti ka atasanana atawa ka Presiden anu ngangkatna). manAR
