Horren bibliografiarik bai? Liburu gomendarriren bat edo beste?
Eskerrik asko.
Amatiño
-----Mensaje original-----
De: [EMAIL PROTECTED]
[mailto:[EMAIL PROTECTED] nombre de Imanol Trebiño
Enviado el: jueves, 22 de mayo de 2008 0:25
Para: Eibartarrak Posta Zerrenda
Asunto: [eibar] Karlistak liberalak ziran
XIX. mendeko gerren gainean leitzen hasi nintzanian aittzen kostau
jatan gauza bat aduanena izan zan. Behin eta berriro esaldi bat agertzen
zan: "se trasladan las aduanas a la costa". Lehenengo galderia zan: baina
kostaldian ez zegoen aduanarik? Beittu, eta beittu, eta ez, ez zegoen.
Euskal Herria (barruan, "probintzien" artean, ez zegoen aduanarik)
portuetatik merkataritza libreko egoera batean bizi zan, hortik sartzen
zanak ez zeban arantzelik pagatzen. Eta gero aduanak, Frantziarekin alde
batetik, eta gero Gaztelarekin zeuazen.
Horrek ekonomikoki zer ondorio zittun?
a) manufakturaegileentzako (armaginentzako esate baterako) txarra,
alde batetik mundu guztiko (Europa iparraldeko) konpetentziarekin leiatu
behar ziralako -arantzelak ez izateagatik-, eta bestetik ez zekelako
berantzako gordetako merkatu itxi bat.
b) kontsumitzaleentzako (esportatzeko gairik egiten ez zebenentzako,
baserritarrentzako esate baterako) ona, prezioak merkiagoak ziralako
inportatutako gai guztietan.
Batzuei gauza bat komeni jaken, eta bestiei bestia.
Geroan "liberalak" izena eskuratu dabenak (Madrilgo gobernuaren
aldekoak) Espainiako merkatua itxia defendatzen zeben, merkatu hori bat
eginda eta munduari itxia. Gaur egun hori ez da liberalismoa, justu
kontrakoa, "protekzionismoa" esaten jako horri. Eta gaur, Europako
Batasunaren izenean, gainbeheran doian filosofia da.
Alde horretatik, ekonomikoki, komertzio askearen aldetik, askoz
modernoagoak, askoz liberalagoak ziran karlistak "madrilzaleak" baino.
Esaten da, esan, eibartarrak "liberalak" zirala. Gero inon ez dot
ikusi frogatuta, besterik gabe oso gatxa dalako, baina jo daigun baietz,
bazirala. Aurrez esandako arrazoi ekonomikoa egon leike horren atzian,
armaginei interatzen jaken merkatu espainiar itxi hori, merkatu handi
samarra izateko eta munduko konpetentziatik babestuak egoteko. "Liberal"
izena emon detse historiografiak, baina ez ziran liberalak, protekzionistak
baino.
Gaur egungo ikupegitik:
- ekonomia aldetik, karlistak liberalagoak ziran madrilzale
"liberalak" baino.
- lurraldeen antolaketa aldetik ez dago dudarik, gaur egun karlistak
"federalistagoak", "autonomistagoak" zirala esango geunke, "foralistagoak"
esaten zan sasoi hartan.
- erlijio aldetik karlistak badirudi katolikoagotzat jotzen zebela
beren burua, nahiz eta madrilzaleak -ez daigun ahaztu- ehuneko ehunean izan
katolikoak.
Gerra hori madrilzaleak, Madrilgo gobernuak, irabazi zeban, eta hortik
geratu jaku gero karlistak tonto atzerakoi batzuk zirala, eta Madrilek
defenditzen zebana aurrakoia zala.
Irabaztea, zer dan irabaztea!
Ima
_______________________________________________
Harpidetza eteteko, bidali mezua hona: [EMAIL PROTECTED]
izenburuan jarriz 'unsubscribe' (horixe bakarrik, komatxo barik)
Ondoren konfirmazio mezua jasoko duzu harpidetza-etetea berresteko.
