RomiSotFott3 TISRO VANTTO Bhaxe pasot lipi ghoddovpachi khoim! Sonvsarantlea zonn eke bhaxen apli lipi ghoddoilli zalear, aiz osonkea lipi astoleo asleo. Ami Romi Lipi mhonnttanv taka Fr. Maffei ani dusre zaite Latin Lipi mhonnttat. Latin Bhaxekuch favo te uchchar Latin Lipint mellonant. Kenna g-cho uchchar go zata kenna jo, c-cho uchchar kenna cho oso zata kenna ko oso zata. Tea bhair a, e, o hanche-i uchchar lamb ani mottve asat. Tim utram favo te porim uchcharpak kurvo nant, kaim nem asat tankam Prosodia mhonnttat. Purtugez, Italian bhasamni tosleoch addkholleo asat. Inglezint zalear sangonkuch naka: age, cat, part, pot, port, row (rou), row(rau),but, put, duty him utram, kaim kurvo nasun-i, tanche kherit-kherit uchchar samballun tea-tea zagear, thoddi-bhou Inglez zanno aslolo, tim sompeponnim vachta. Devonagrintle Konknnint-i osleo thoddeo oddchonni asot, punn teo zaiteam heram bhasantleank sor kelear kainch nhoi. Heam oddchonneam voir Msgr. Dalgado, Xennoi Goybab ani her uloille asat. Devonagri ani Konnodd lipim modem forok mhonnttat to Devonagri poros Konnodd lipik don svor jast asat, titloch. Hea pasot Konnodd lipi Konknnichi sobhavik lipi mhonnchi?
Konknni Bhaxek Sahitya Akamedin maneotai diupachi vevostha choltali tenna, Konknniche lipi voir cheorcha zalli. Ji lipi pradexik sorkaran apnnailea, Vixvvidealoiamni ani xikxonnachea madheomant vaportat tich lipi Konknnichi aschi, ho tharav tenna pas zallo. Iskolamni tisro bhas-vixoi mhonn Konknni bhitor kaddpachi keli tenna, SSC Boardachem poilem Konknni Obheas Monddoll ghoddillem tacho Nimontrok Dr. Manohar Sar Desai asle. Tea Monddollacheam vangddeam modem, sorgest Felisbab Cardoso ani hanv asleanv. Tea somoiar, Romi Lipi pasot koslich magnni ailleacho mhaka ugddas na. Konknni vixoi gheun, SSC porikxek videarteancho poilo ghanno (first batch) 1978 vorsa boslo. Tennai Konknnik Romi Lipi magpacho vichar konnench kelo na. Zait ghoddiek te mustint nizache ponddit Goy bhair asle. Tea uprant konnem-konnem Romi ani Konnodd Lipichi magnni Sahitya Akademi mukhar ghali. Tenna Sahitya Akademicho zobab oso ailo: The Sahitya Akademi has recognized Konkani language as written in Devanagri script alone. No other script has been recognized for Konkani. (No. SA 71/I/10700, dtd. 22 Oct. 1982). Itlem asun-i he nizache ponddit dusreank, fottkire ani fottaxi marpi, mhonnttat tem koxem? Goyche Vidhan Sobhen Rajbhas Kaido pas kela tatunt Konknnichi odhikrut lipi Devonagri aschi mhonn tor spoxtt sanglanch. Sonvidanachea Atthvea Porixixtant Konknni bhaxecho aspav kelo tenna lipicho ullekh korunk na, hem sot. Punn atthvea porixixtant kitleo bhaso aspavtat ani khoinche bhaxeche babtint lipicho ullekh kela? Tea bhair, Konknni tor ek Svotontr Bharati Bhas zalear, tika Bharatich Lipi aspak zai oxem zaina? Konknni Bhaxek Sahitya Akademin maneotai ditana, tiche lipi vixim kaim ullekh korunk na mhonnttoch khoinche-i lipik ti maneotai labhta, oxem mhonnpi kaim lok asat. Toxem tor Romi lipint ani Devonagri lipint chchapillim pustokam ekech nodren Sahitya Akademin pollovpak zai aslim. Punn Sahitya Akademi Devonagri lipintleach pustokank puroskar dita. Hacho orth oso: Romi lipintleam pustokank favo to dorzo na vo Sahitya Akademi pokxpat (discrimination) korta. Oslo pokxpat mhollear Bharatyo Sonvidhanakhal ek onorthkari oneai (disastrous injustice). Oslo oneai sonsun he voile lok 29 vorsam oge koxe raule? Hea oneaia add khoinchea-i neaialoiant ek iachika (writ petition) koxi manddli na? Tea uprant konnem-konnem Romi ani Konnodd Lipichi Sahitya Akademi mukhar magnni ghali. Tea sondorbhan Sahitya Akademicho zobab oso ailo: The Sahitya Akademi has recognized Konkani language as wrtitten in Devanagri script alone. No other script has been recognized for Konkani.(No. SA 71/1/10700, dtd 22 Oct. 1982). Hea potrar Dy. Secretary (Programme), Vishnu Khare hanchi nixanni asa. Ho naddbudhicho bezabadar dakhlo zalear, hea Dy. Secretary add karvai korinastana 22 vorsam koxe raule? Gõyche Vidhan Sobhen Razbhas Kaido pas kela tatunt Konknnichi odhikrut lipi Devonagri aschi mhonn tor spoxtt sanglanch. Sonvidanachea Atthvea Porixixtant Konknni bhaxecho aspav kelo tenna lipicho ullekh korunk na, hem sot. Punn atthvea porixixtant kitleo bhaso aspavtat ani khoinche bhaxeche babtint lipicho ullekh kela? Tea bhair, Konknni tor ek Svotontr Bharati Bhas zalear, tika Bharatich Lipi aspak zai oxem zaina? 1.5 Konnem konnak fottoilo? Bhaxechea andolona vellar rostear ailolo chodd-so lok Kristanv ani te Romi lipiek tenko diupi. Tankam dislolem Romi lipientli Konknni Gõychi razbhas zatoli. Punn Konknni Porjechea Avazan tankam fottoile. 1. Bhaxechea andolona vellar rostear ailolo lok chodd-so Kristanv ani tankam Moratthi razbhas zait mhonn oti bhirant asli oxem mhollear purai sot zait. Tanche modem Romi lipik tenko divpi asle, Konknni (khoinchech lipik tenko nastana) vangdda Ingliz razbhas korchi mhonnpi thodde asle, Devanogari lipi ani Romi lipi kitem-i cholta mhonnpi asle, Kristanv ani Hindu somazam modlo ekvott ghoddovpak ani Gõykarponn bollavpak Devonagri odik bori oxem sangpi-i asle. 2. Tankam dislolem Romi lipientli Konknni Gõychi razbhas zatoli hem nivedon (fott ani fottaxi oslim unnak utram vaprinastana) sotak dhorun na, oxem hanv mhonnttam. Voros bhor odik Razbhaxe voir chorcha choltali tatunt Devnogarichem dalem odik voznachem aslem ani Romi lipichi ott konnem ghali na. Sahitya Akademin Konknnek kosleam muddeancher maneotai dilli tachi khobor lokak asli. Iskolamni, Kolejimni ani Universitynt 1975 thavn Devnogarentuch Konknni choltali. Khobre potrancher tor ukteponnim Devonagri lipi odhikrut lipi zavpachim sonketam distalim. Titlench nhoi, Thomas Stephens Konknni Kendr Konnod pustokanchem Konknnin ani Devonagari Lipin (Romi Lipin nhoi!), tea somoiar, onnkar kortolem mhonn porsidd kori (polle Herald 23-1-1987). Mhonnttoch, itlem asun, tankam dislolem Romi lipientli Konknni Gõychi razbhas zatoli, oxem sangop sarkem asa kai?. 3. Punn Konknni Porjechea Avazan tankam fottoile. Konknni Porjecho Avaz mhonnlolo konn? Te chollvollent fuddakar gheupeam modim zaite Kristanv Rajkornni Fuddar ani Romi Lipin Borovpi asle. Hannem taka fottoilo ani tannem haka fottoilo mhonnop kaim soma na. Oxem sangop mhollear khudd Konknni Gõykaram modem bhed ghalpacho ek iotn koso dista ki na? Konknnik Sahitya Akademichi maneotai mellllear ani iskolamni ti xikounk laglear unnixim 30 vorsam zalim, Gõychi razbhas zalear 17-18 vorsam zalim. He mozgotim Gõyant zaitem bhavnavosh, dhormik ani somajik ekikoronn (emotional and religio-social integration) zait gelam. Amche Bhaxe vixim, amcheam xikpeam ani tornnatteam modem ghuspagondoll rochpi ponddit nasle zalear, hem ekikoronn odik aiz mozbut zallem amkam mellttolem aslem. Tem tigovop ani vaddovop amchem mukhel karia korum-ia! Konknnik ekuch lipi aschi ani Konknnichem veginch Promannikoronn zaunchem, ho amcho ekuch husko oso dhorun, ami pott-tiddken ani penkott-bandun vavrum-ia! Upeg kelli Borpavoll: 1. Dr.Olivinho J. F. Gomes Old Konkani Language and Literature The Portuguese Role, 1999 2. Xennoi Gõybab Konknni Bhaxechem Zoit,1930 3. Gajanan Ghantkar History of Goa through Goym Kanadi, 1995. 4. Antonio Pereira, S.J. The Makers of Konkani Literature, 1982 5. J. H. da Cunha-Rivara Ensaio Historico da Lingua Concani, 1858 6. S. R. Dalgado Diccionario Komkani-Portuguez, 1893 7. N. Purushothama Mallaya Historical Background of Inclusion of Konkani in the 8th Schedule of the Indian Constitution. 8. Can. Jose de Sta. Rita e Sousa Elementos de Gramatica Da Lingua Concani