“...Εκεί λοιπόν (στην Αίγυπτο) όταν επήγαν ο Σόλων, καθώς είπεν
ετιμήθη με εξαιρετικάς τιμάς από τους κατοίκους και ζητών πληροφορίας
διά την παλαιάν ιστορίαν της χώρας από τους ιερείς εκείνους που την
εγνώριζον πολύ καλά, ανεκάλυψεν ότι ούτε αυτός ο ίδιος ούτε άλλος κανείς
Έλλην εγνώριζε τίποτε σχεδόν διά τα παλαιά.
Και όταν κάποτε ηθέλησε να τους παρασύρη εις συζήτησιν διά τα παλαιά
ήρχισε να τους λέγη διά τα αρχαιοτάτας παραδόσεις των Αθηνών, διά τον
Φορωνέα, ο οποίος εθεωρήθη ως ο πρώτος άνθρωπος, και διά την Νιόβην,
διηγήθη επίσης διά τον Δευκαλίωνα και την Πύρραν πως διεβίωσαν μετά τον
κατακλυσμόν και διά τους απογόνους των και προσεπάθησε να καθορίση πόσα
έτη παρήλθον από όσα έλεγε και να χρονολογήσει.
Κάποιος από τους ιερείς πολύ ηλικιωμένος του είπε τότε: "Σόλων, Σόλων,
σεις οι Έλληνες είσθε αιωνίως παιδιά, κανείς Έλλην δεν είναι γέρων". Ο
Σόλων άμα ήκουσε αυτά, του είπε: "Πώς γίνεται αυτό, τί εννοείς με αυτά
που λέγεις;". Και εκείνος απήντησεν: "Όλοι είσθε νέοι κατά την ψυχήν,
διότι δεν έχετε μέσα εις την ψυχήν σας καμίαν παλαιάν γνώσιν διά την
αρχαίαν παράδοσιν, ούτε και κανένα μάθημα παλαιόν από την πολυκαιρίαν.
Αιτία αυτού του φαινομένου είναι η εξής: Πολλαί καταστροφαί ανθρώπων
έχουν γίνει και θα γίνουν από πολλά αίτια, οι πλέον μεγαλύτεραι από
πυρκαγιάς και κατακλυσμούς και αι μικρότεραι από αμέτρητα άλλα αίτια.
Π.χ. η παράδοσις που επικρατεί εις την χώραν σας, ότι δηλαδή κάποτε ο
Φαέθων o υιός του Ηλίου, αφού έζευξε το άρμα του πατρός του, επειδή δεν
είχε την ικανότητα να ακολουθήση τον ίδιον με τον πατέρα τον δρόμον και
τα επί γης επυρπόλησε και αυτός κτυπηθείς από κεραυνόν εφονεύθη, αυτό
λέγεται ως μύθος, ενώ η πραγματικότης είναι η "παράλλαξις" των πέριξ της
γης περιφερομένων ουρανίων σωμάτων και η καταστροφή από το άφθονον πυρ
κατά μακροχρόνια διαστήματα των επί της γης ευρισκομένων όντων.
Τότε λοιπόν όσοι κατοικούν εις τα όρη και εις υψηλούς και εις ξηρούς
τόπους καταστρέφονται περισσότερον από εκείνους που κατοικούν πλησίον
των ποταμών και της Θαλάσσης.
Εις την χώραν μας όμως ο Νείλος, ο οποίος και κατά τα άλλα είναι σωτήρ
μας, μας σώζει και εις τοιαύτας περιπτώσεις αμηχανίας υπερεκχειλίζων.
Όταν εξάλλου οι Θεοί, καθαρίζοντες την γην, την καταπλημμυρίζουν με
νερά, όσοι ευρίσκονται εις τα όρη σώζονται, όπως π.χ. οι βουκόλοι και οι
βοσκοί, όσοι όμως κατοικούν εις τας πόλεις σας παρασύρονται από τους
ποταμούς εις την Θάλασσαν. Εις την χώραν μας όμως εδώ ούτε τότε ούτε
άλλοτε πίπτει εκ των άνω νερό επάνω εις την γην, αλλά αντιθέτως
φυσικότατα αναδύεται εκ των κάτω προς τα άνω. Εξ' αιτίας αυτών λοιπόν
των αιτιών αι παραδόσεις της χώρας μας λέγεται ότι είναι παλαιόταται. Η
αλήθεια όμως είναι ότι εις όλα τα μέρη, όπου ο χειμών ή η ζέστη δεν
είναι υπερβολικά, υπάρχει πάντοτε το γένος των ανθρώπων, άλλοτε
πολυάριθμον και άλλοτε ολιγάριθμον.
Όσα ωραία ή μεγάλα ή καθ' οιονδήποτε τρόπον αξιόλογα έχουν γίνει ήεις
την χώραν σας ή εις την ιδικήν μας ή εις άλλον τόπον από όσους
γνωρίζομεν εξ ακοής, όλα αυτά είναι από παλαιούς χρόνους γραμμένα εδώ
εις τους ναούς μας και έχουν διασωθή.
Εις την χώραν σας όμως καθώς και εις άλλας χώρας, όσα κάθε φορά έχουν
διοργανωθή ώστε να είναι κατάλληλα διά τα γράμματα και διά τα άλλα όσα
είναι αναγκαία εις τας πόλεις, έρχεται κατά καΘωρισμένα χρονικά
διαστήματα σαν φοβερά ασθένεια εναντίον τους ρεύμα από τον ουρανόν και
αφήνει ζωντανούς μόνον τους αγραμμάτους και αμορφώτους από σας, ώστε
γίνεσθε εξ αρχής πάλιν σαν νέοι, χωρίς να γνωρίζετε τίποτε από τα παλαιά
που τυχόν έγιναν είτε εις την ιδικήν μας είτε εις την ιδικήν σας χώραν.
Όσαν λοιπόν είπες προηγουμένως, Σόλων, διά τας ιδικάς σας παραδόσεις
περί γενεαλογιών, ελάχιστα διαφέρουν από παιδικά παραμύθια, διότι σεις
ενθυμείσθε μόνον ένα κατακλυσμόν της γης μολονότι προηγουμένως έχουν
γίνει πολλοί, κατόπιν δε γνωρίζετε ότι εις την χώραν σας έζησε το πλέον
ωραιότερον και το πλέον καλύτερον ανθρώπινον γένος, από το οποίον
κατάγεσαι και εσύ και οι συμπολίται σου, διότι τέλος πάντων διεσώθη
ολίγον σπέρμα, Εσείς όμως το εξεχάσατε, διότι και οι απόγονοι των
διασωθέντων επί πολλάς γενεάς απέθνησκον χωρίς να γνωρίζουν να γράφουν.
Διότι κάποτε Σόλων, πριν από τον μεγάλον κατακλυσμόν, η σημερινή πόλις
των Αθηναίων υπήρξεν αρίστη εις τον πόλεμον και γενικώς εις την
διακυβέρνησίν της ήτο τελεία. Εις την πόλιν εκείνην λέγεται ότι έγιναν
κάλλιστα έργα και διεμορφώθησαν τα πλέον άριστα πολιτεύματα από όσα
ημείς έχομεν ακούσει ότι υπήρξαν επί της γης". Άμα ήκουσεν αυτά ο Σόλων,
όπως μου είπεν, εθαύμασε και έδειξε πολύ μεγάλην προθυμίαν να μάθη
περισσότερα, παρακαλών τους ιερείς να του διηγηθούν όλα γενικώς και με
κάθε λεπτομέρειαν διά τους αρχαίους συμπολίτας του.
Ο ιερεύς λοιπόν του είπε: "Δεν υπάρχει λόγος να μη το κάμω, Σόλων, αλλά
Θα σου τα είπω και προς χάριν σου και χάριν της πόλεώς σας, προ πάντων
όμως προς χάριν της θεάς, η οποία και την ιδικήν σας και την ιδικήν μας
χώραν επροστάτευσε και ανέθρεψε και εμόρφωσε, την ιδικήν σας χίλια
χρόνια πρωτύτερα, αφού επήρε το σπέρμα διά σας από την γην και τον
Ήφαιστον και αργότερα την ιδικήν μας.
Εις τα ιερά μας βιβλία είναι γραμμένον, ότι η διοργάνωσις πόλεως εδώ
έγινε προ οκτώ χιλιάδων ετών. Θα σου διηγηθώ λοιπόν με λίγα λόγια διά
τους νόμους που είχαν και διά το πλέον ωραιότερον που έκαμαν οι προ
εννέα χιλιάδων ετών συμπολίται σου, άλλοτε, όταν θα έχωμεν ευκαιρίαν, Θα
είπωμεν τας λεπτομερείας δι' όλα αυτά αφού θα έχωμεν εμπρός μας τα ίδια
τα κείμενα.
Τους νόμους λοιπόν της πόλεως εκείνης εξέτασέ τους εν αντιπαραβολή προς
τους εδώ. Διότι θα εύρης εδώ πολλά παραδείγματα των νόμων που υπήρχον
τότε εις την πόλιν σας, εν πρώτοις θα ίδης ότι το ιερατικόν γένος είναι
τελείως ξεχωριστόν από τα άλλα, ύστερα απ' αυτά και η τάξις των τεχνιτών
είναι ξεχωριστά οργανωμένη, διότι εργάζεται απομονωμένη από τας άλλας,
χωρίς να αναμειγνύεται με αυτάς, το ίδιον και η τάξις των βοσκών, των
κυνηγών και των γεωργών.
Ασφαλώς έχεις αντιληφθή ότι και η τάξις των πολεμιστών εδώ είναι
ξεχωριστή από τας άλλας και ότι εις αυτούς κατά νόμον δεν επιτρέπεται να
ασχολούνται εις τίποτε άλλο εκτός από τον πόλεμον. Θα παρετήρησες εξ'
άλλου, ότι ο οπλισμός τους είναι ασπίδες και δόρατα, με τα οποία πρώτοι
'απ' όλους τους Ασιάτας ωπλίσθημεν ημείς, διότι μας τα εδίδαξεν η Θεά,
όπως είχε διδάξει και σας πρώτους εις εκείνους τους τόπους. Όσον αφορά
την μόρφωσιν, βλέπεις βέβαια πόσην φροντίδα κατέβαλεν εξ αρχής ο νόμος
διά την τακτοποίησιν των πάντων μέχρι της μαντικής και της ιατρικής που
ασχολείται με την υγείαν, αφού εφήρμοσε τας Θείας αυτάς επιστήμας εις τα
' ανΘρωπίνας ανάγκας και εσυστηματοποίησε όλας τας γνώσεις που
προέρχονται από αυτάς.
Η Θεά λοιπόν ίδρυσε πρώτην την ιδικήν σας πόλιν, αφού ' εφήρμοσεν όλην
αυτήν την οργάνωσιν και τακτικήν, εδιάλεξε τον τόπον όπου εγεννήθηκε,
αφού επρόσεξε καλά την ευκρασίαν των εποχών του έτους και κατενόησεν,
ότι Θα αναδείξει ανθρώπους πολύ συνετούς. Εζούσαν λοιπόν εις την πόλιν
τους χρησιμοποιούντες τοιούτους νόμους και διοικούμενοι πάρα πολύ καλά
και είχον υπερβάλει όλους τους ανθρώπους εις κάθε είδος αρετής, όπως ήτο
φυσικόν, αφού ήσαν γέννημα και θρέμμα Θεών. Θαυμάζονται λοιπόν πολλά και
μεγάλα έργα της πόλεώς σας γραμμένα εδώ, ένα όμως υπερέχει κατά το
μέγεθος και την αρετήν.
Λέγουν δηλαδή τα βιβλία μας, πόσην εχθρικήν δύναμιν κατέστρεψε κάποτε η
πόλις σας, δύναμιν, η οποία με αλαζονείαν, αφού εξώρμησεν από έξω, από
τον Ατλαντικόν ωκεανόν, επήρχετο ταυτοχρόνως κατά της Ευρώπης και της
Ασίας. Διότι τότε το εκεί πέλαγος ημπορούσε κανείς να το περάση, επειδή
εις την είσοδόν του, την οποίαν σεις ονομάζετε στήλας του Ηρακλέους,
είχε μίαν νήσον, η νήσος αυτή ήτο μεγαλύτερα από την Λιβύην και την
Ασίαν ηνωμένας και απ' αυτήν εκκινούντες οι τότε άνθρωποι ηδύναντο να
αποβιβασθούν εις τας άλλας νήσους και από αυτάς κατόπιν εις ολόκληρον
την απέναντι ήπειρον την , ευρισκομένην γύρω από τον αληθινόν εκείνον
ωκεανόν. Διότι τα μέρη αυτά που ευρίσκονται εντεύθεν του στομίου που
ανεφέραμεν, φαίνονται σαν λιμήν με κάποιαν στενήν είσοδον και η ξηρά που
το περικλείει πολύ δικαιολογημένα και αληθώς δύναται να ονομασθή ήπειρος.
Εις την νήσον λοιπόν αυτήν Ατλαντίδα ωργανώθη μεγάλη και αξιοθαύμαστος
δύναμις βασιλέων, η οποία εκυριάρχει εις ολόκληρον την νήσον καθώς και
εις πολλάς άλλας νήσους και τμήματα της ηπείρου εκτός τούτων οι βασιλείς
εκείνοι εξουσίαζον, από τα εντεύθεν του στομίου μέρη, την Λιβύην μέχρι
της Αιγύπτου και την Ευρώπην μέχρι της Τυρρηνίας.
Ολόκληρος λοιπόν η δύναμις αυτή, αφού συνεκεντρώθη και ενοποιήθη,
επεχείρησε τότε με μίαν εξόρμησίν της να υποδουλώση και τον ιδικόν μας
τόπον και τον ιδικόν σας και ολόκληρον τον εντεύθεν του στομίου. Την
εποχήν εκείνη, Σόλων η δύναμις της πόλεώς σας ανεδείχθη εξαιρετική
μεταξύ όλων των ανθρώπων και εξ' αιτίας της αρετής της και εξ' αιτίας
της ανδρείας της. Διότι αφού εξεπέρασεν όλους κατά την . ανδρείαν και
τας πολεμικάς τέχνας, είτε αρχηγεύουσα των Ελλήνων είτε και τελείως μόνη
της, κατ' ανάγκην, διότι οι άλλοι την εγκατέλειψαν, αφού έφθασεν εις το
χείλος της καταστροφής, κατενίκησε τους επιδρομείς, έστησε τρόπαια
εναντίον των ημπόδισε να υποδουλωθούν όσοι ακόμη δεν είχον υποδουλωθεί
και απελευθέρωσε χωρίς καμία αξίωση, όλους ημάς τους άλλους που είμεθα
εντεύθεν των Ηρακλείων στηλών.
Μετά παρέλευσιν αρκετού χρόνου όμως έγιναν φοβεροί σεισμοί και
κατακλυσμοί και εντός ενός τρομερού ημερονυκτίου ολόκληρος ο στρατός σας
ετάφη εις την γην και εξηφανίσθη επίσης βυθισθείσα εις την Θάλασσαν η
νήσος Ατλαντίς.
Δι' αυτό ακριβώς και τώρα το μέρος εκείνο του ωκεανού είναι αδιάβατον
και αδιερεύνητον, διότι εμποδίζει ο πολύ ολίγον υπό την επιφάνειαν της
Θαλάσσης πηλός, τον οποίον εδημιούργησεν η νήσος, όταν κατεβυθίσθη”.
Από τον "Τίμαιο" του Πλάτωνα 22-25
Ο μύθος της Ατλαντίδας
Ο πιο διάσημος πλατωνικός μύθος.
Περιλαμβάνεται στον Τίμαιο και στον Κριτία, και εξιστορεί την ύπαρξη της
μυθικής Ατλαντίδας, τη σύγκρουσή της με την αρχαία Αθήνα και την
καταβύθισή της στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Ο μύθος
Τον μύθο διηγείται ο γνωστός Αθηναίος ολιγαρχικός Κριτίας στους
συνομιλητές του Σωκράτη, Τίμαιο και Ερμοκράτη.
Η εξιστόρηση γίνεται σε δύο μέρη: ξεκινά στην εισαγωγή του πλατωνικού
Τίμαιου και συνεχίζεται σε όλο τον ημιτελή Κριτία.
Ο Κριτίας δηλώνει ότι άκουσε αυτήν την ιστορία όταν ήταν ακόμη μικρό
παιδί από τον παππού του, όπως την διηγήθηκε σε εκείνον ο Σόλων. Ο Σόλων
πάλι την άκουσε από Αιγύπτιους ιερείς, όταν επισκέφθηκε την αιγυπτιακή
πόλη Σάιν, και οι ιερείς της θέλησαν να του μεταφέρουν τα ξεχασμένα στην
Ελλάδα κατορθώματα των Αθηναίων προγόνων του πριν από 9000 χρόνια.
Η Ατλαντίδα ήταν ένα τεράστιο νησί, «μεγαλύτερο από την Ασία και τη
Λιβύη μαζί» (Τίμαιος 24e), τοποθετημένο στον Ωκεανό πέρα από τις
Ηράκλειες στήλες. Στο νησί αυτό αναπτύχθηκε υπό την αιγίδα του Ποσειδώνα
ένας σημαντικός πολιτισμός, που όφειλε τη δύναμή του στη σωστή κατανομή
της εξουσίας στους δέκα κληρονομικούς βασιλείς του (απόγονοι όλοι του
Ποσειδώνα - σε τακτά διαστήματα επιβεβαιώνουν τη συμφωνία τους με
τελετουργική θυσία ταύρου), και τον υπερβολικό του πλούτο στο γόνιμο
έδαφος και το πλούσιο υπέδαφος του νησιού, αλλά και στο εμπόριο που
ανέπτυξε με τη μεγάλη ναυτική του επέκταση (Κριτίας 117e).
Στο απόγειο της δύναμής τους οι Ατλαντείς κατέληξαν να ζουν με απίστευτη
χλιδή, ενώ συντηρούσαν έναν τεράστιο στρατό που περιελάμβανε πάνω από
1000000 οπλίτες, 10000 πολεμικά άρματα, 240000 άλογα και 1200 πολεμικά
πλοία (Κριτίας 119ab). Τότε επιχείρησαν να υποδουλώσουν όλη την
οικουμένη. Εισέβαλαν με τον στόλο τους στη Μεσόγειο, κατέλαβαν την
Αίγυπτο, και θα υποδούλωναν όλα ταγνωστά έθνη, αν δεν τους αντιστέκονταν
οι αρχαίοι Αθηναίοι. Εγκαταλελειμμένοι από όλους τους συμμάχους τους οι
Αθηναίοι νίκησαν τους εισβολείςκαι απελευθέρωσαν όλες τις υποδουλωμένες
χώρες. Η νίκη των Αθηναίων αποδίδεται στο καλό τους πολίτευμα, που δεν
είναι παρά μια μικρογραφία της πλατωνικής ιδανικής πολιτείας. Η αρχαία
Αθήνα είναι μια ευνομούμενη πόλη που στηρίζεται αποκλειστικά στο έδαφός
της και στη χερσαία στρατιωτική της ισχύ(σταθερά 20000 ανδρών), δεν
χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και επεκτατικές βλέψεις, χωρίζεται σε
τάξεις που συνυπάρχουν ειρηνικά εκτελώντας η καθεμιά το έργο της, και
τιμά τους ιδρυτές θεούς της, την Αθηνά και τον Ήφαιστο.
Το ανδραγάθημα της αρχαίας Αθήνας έχει ξεχαστεί, γιατί, κατά τον
Αιγύπτιο ιερέα, οι Έλληνες δεν συνηθίζουν να κρατούν γραπτά αρχεία, με
αποτέλεσμα να χάνουν τη συνέχεια με το παρελθόν τους και να ζουν πάντοτε
στο παρόν – «Ω Σόλων, Σόλων, εσείς οι Έλληνες είστε πάντοτε παιδιά»,
είναι η περίφημη αποστροφή του ιερέα προς τον Σόλωνα (Τίμαιος 22b). Έτσι
με τους κατακλυσμούς που συμβαίνουν σε τακτά διαστήματα και ερημώνουν
τις παραθαλάσσιες περιοχές, χάνεται στην Ελλάδα και η επίγνωση του
παρελθόντος. Όσο για την Ατλαντίδα, φαίνεται ότι ο Δίας αποφάσισε να
τιμωρήσει την αλαζονεία των κατοίκων της και τον εκφυλισμό της αρετής
τους (Κριτίας 121bc) και έτσι «σε μια μέρα και νύκτα φρίκης, το νησί της
Ατλαντίδας βυθίστηκε στη θάλασσα και αφανίστηκε» (Τίμαιος 25d).
Ιστορικότητα του μύθου
Κανένας αρχαίος μύθος δεν διέγειρε τη φαντασία των μεταγενεστέρων όσο ο
μύθος της Ατλαντίδας. Η διήγηση του Πλάτωνα είναι τόσο εντυπωσιακή,
λεπτομερής και αληθοφανής, ώστε εξ αρχής εκλήφθηκε ως ένα είδος
ιστορικού ντοκουμέντου . Ο θείος Πλάτων, με το μέγιστο κύρος του,
φαίνεται να είναι ο μόνος μάρτυρας μιας παμπάλαιας ιστορίας, η οποία
στις βασικές της αρχές είναι αληθινή, όπως άλλωστε δηλώνουν ρητώς ο
Κριτίας και ο Σωκράτης στον Τίμαιο (20d, 26e). Από την ύστερη αρχαιότητα
λοιπόν έως σήμερα έχει χυθεί άπειρο μελάνι για να προσδιοριστεί η
ταυτότητα, ο ακριβής τόπος και ο χρόνος ύπαρξης της χαμένης Ατλαντίδας.
Στη διάδοση του μύθου της Ατλαντίδας συνετέλεσε, μετά την επικράτηση του
Χριστιανισμού, η ομοιότητα της διήγησης του Πλάτωνα με τις αναφορές της
Βίβλου στον Κατακλυσμό, αλλά και η διεύρυνση του γνωστού κόσμου με τη
διάνοιξη των εμπορικών δρόμων προς την Ανατολή και, φυσικά, η ανακάλυψη
της Αμερικής, που απέδειξε την ύπαρξη μιας άγνωστης ηπείρου στη μεριά
του Ατλαντικού Ωκεανού. Η Ατλαντίδα τοποθετήθηκε στην Παλαιστίνη, στην
Ινδία, στα ισπανικά νησιά, στην Σουηδία ή στην Αμερική, και ο μύθος των
αρχαίων Ατλάντων εξέθρεψε ποικίλους εθνικισμούς, κατά τα νεώτερα χρόνια .
Ούτε και η απόπειρα να συνδεθεί η καταβύθιση της Ατλαντίδας με την
έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ., που
κατά μια εκδοχή οδήγησε στην παρακμή του Μινωικού πολιτισμού, κέρδισε
την αποδοχή – αφού και πάλι μένει αναπάντητο το ερώτημα γιατί να
τοποθετήσει ο Πλάτων την Ατλαντίδα του στον ομώνυμο ωκεανό.
Όποιος ωστόσο είναι εξοικειωμένος με την εκπληκτική μυθοπλαστική
ικανότητα του Πλάτωνα αντιλαμβάνεται ότι η αναζήτηση της χαμένης
Ατλαντίδας θαπαραμείνει μια χίμαιρα. Το ζητούμενο είναι βεβαίως να δοθεί
μια ικανοποιητική ερμηνεία για την παράθεση του μύθου στα συγκεκριμένα
συμφραζόμενα.
Ερμηνείες του μύθου
Η ένταξη του μύθου της Ατλαντίδας στην εισαγωγή του Τίμαιου αποτελεί
χωρίς αμφιβολία ένα δύσκολο ερμηνευτικό πρόβλημα. Γιατί ο Πλάτων να
ξεκινήσει έναν βαρυσήμαντο κοσμολογικό διάλογο με την παράθεση του
συγκεκριμένου μύθου; Πράγματιδεν φαίνεται να υπάρχει άμεση συσχέτιση του
μύθου με τα όσα ακολουθούν. Η τάση των αρχαίων σχολιαστών ήταν να δώσουν
μια αλληγορική ερμηνεία του μύθου, αναζητώντας ένα κρυφό μεταφυσικό
θεμέλιο: ο Αμέλιος διέγνωσε πίσω από τη διαμάχη Αθήνας και Ατλαντίδας
διαμάχη απλανών αστέρων και πλανητών, ο Πορφύριος και ο Ωριγένης καλών
και κακών δαιμόνων. Σ’ αυτήν τη γραμμή η πιο ενδιαφέρουσα είναι η
ερμηνεία του Πρόκλου που συνδέει την Ατλαντίδα με το άπειρο και την
αρχαία Αθήνα με το πέρας, μια ερμηνεία που βρίσκει σημεία στήριξης στην
πλατωνική περιγραφή - αλλά και στον κοσμολογικό μύθο του Πολιτικού ,
στον οποίο παραπέμπει ο Πρόκλος, και όπου γίνεται λόγος για τον «άπειρον
πόντον της ανομοιότητος» (273d) .
Πιο εύλογη ωστόσο φαίνεται η πολιτική ερμηνεία του μύθου. Αν ο Τίμαιος
αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας, που συνεχίζεται στον ημιτελή
Κριτία και θα ολοκληρωνόταν στον ουδέποτε γραφέντα Ερμοκράτη, τότε η
εισαγωγή του Τίμαιου μπορεί να εκληφθεί ως εισαγωγή σε ολόκληρη την
τριλογία, μια τριλογία που ξεκινά από τη δημιουργία του κόσμου για να
φθάσει στις ανθρώπινες πολιτείες και στις συγκρούσεις τους. Η
απειλούμενη από έναν βάρβαρο εισβολέα αρχαία Αθήνα φέρνει αυτομάτως στον
νου την Αθήνα του Μαραθώνα, που αντιστάθηκε μόνη της επιτυχώς στους
Πέρσες. Η περιγραφή του Πλάτωνα θυμίζει άλλωστε την εξιστόρησητου
Ηροδότου – ένα στοιχείο που έχει από πολύ παλιά επισημανθεί από τους
σχολιαστές.Ο Πλάτων θέλει να προβάλει το κλέος της φανταστικής αρχαίας
Αθήνας, αλλά και της υπαρκτής Αθήνας του Μαραθώνα, αντιπαραθέτοντάς το
εμμέσως στην Αθήνα του τέλους του Πελοποννησιακού πολέμου, στον
δραματικό δηλαδή χρόνο της συνομιλίας των τεσσάρων πρωταγωνιστών.
Στην ίδια γραμμή ερμηνείας εντάσσεται και η γοητευτική ανάγνωση του
μύθου της Ατλαντίδας από τον Vidal-Naquet, που διαβλέπει πίσω από τη
διαμάχη αρχαίων Αθηναίων και Ατλάντων τη συγκριτική αξιολόγηση δύο
περιόδων της ιστορικής Αθήνας. Πρόκειται για τη σύγκριση της στεριανής
και συνεκτικής Αθήνας του Μαραθώνα με τη μεταγενέστερη θαλασσινή ασταθή
Αθήνα του Περικλή? της κλειστής Αθήνας των σταθερών θεσμών με την
ανοικτή Αθήνα του εμπορίου και της δημοκρατίας που βασίζεται στη συνεχή
θαλάσσια επέκταση . Η υπόθεση αυτή εναρμονίζεται με τις πολιτικές
απόψεις του Πλάτωνα, αλλά και με την επιλογή των πρωταγωνιστών της
τριλογίας, αφού ο ολιγαρχικός Κριτίας συνδέεται με την κατάλυση της
δημοκρατίας και ο Ερμοκράτης είναι αυτός που θα τιμωρήσει την επιθετική
αλαζονεία των Αθηναίων. Η ερμηνεία του Vidal-Naquetέχει βρει ευρεία
υποστήριξη κατά τα τελευταία χρόνια.
Συγγραφέας: Βασίλης Κάλφας
Βιβλιογραφία
• Gill, C. "The Genre of the Atlantis Story." Classical Philology 72 (1977)
• Gill, C. Plato: The Atlantis Story. Μπρίστολ, 1980.
• Pradeau, J-F. Le monde de la politique.Sur le recitatlante de Platon.
Sankt Augustin, 1997.
• Ellis, R. Imagining Atlantis. Νέα Υόρκη, 1998.
• Naquet, P.VNaquet, P.V. ed. . Le chasseur noir. Παρίσι, 1981.
• Vidal-Naquet, P. Η Ατλαντίδα. Μικρή ιστορία ενός πλατωνικού μύθου.
Αθήνα, 2006.
Φωτογραφίες
Athanasius Kircher, χάρτης της ατλαντίδας (1669)
Ατλαντίς, Geza Maroti
Εξώφυλλο, Πλάτωνος Τίμαιος, εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Β. Κάλφας,
εκδόσεις Πόλις
________
Orasi mailing list
για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση
orasi-requ...@hostvis.net
και στο θέμα γράψτε unsubscribe
Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας
στείλτε email στην διεύθυνση
Orasi@hostvis.net
διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα
http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net
Για το αρχείο της λίστας
http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/
Εναλλακτικό αρχείο:
http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/
παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011)
http://www.freelists.org/archives/orasi
__________
NVDA δωρεάν αναγνώστης οθόνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού
http://www.nvda-project.org/
_____________
Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή που ανεβαίνουν στις βιβλιοπροτάσεις
προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών ενώ Για
να κατεβάσετε τον σχετικό κατάλογο επισκεφθείτε το
http://www.hostvis.net/audiobooks/katalogos.zip
____________
