https://sarantakos.wordpress.com/2021/01/26/k1821-2/
Κείμενα του Εικοσιένα – 2 : Δι’ ασήμαντον αφορμήν… 12 Ιανουαρίου, 2021 Μια και μπήκαμε στη χρονιά που σημαδεύει τη 200ή επέτειο του ξεσηκωμού του Εικοσιένα, πριν από λίγο καιρό σκέφτηκα να καθιερώσω μια νέα στήλη στο ιστολόγιο, που θα τη δημοσιεύω κάθε δεύτερη Τρίτη, εναλλάξ δηλαδή με το βιβλίο του πατέρα μου, και που θα παρουσιάζει κείμενα της εποχής του 1821. Σκοπεύω να διατηρήσω τις δημοσιεύσεις τουλάχιστον έως τα τέλη Μαρτίου αλλά και πιθανώς ως το τέλος της χρονιάς, αν βέβαια υπάρχει ως τότε αρκετό υλικό από μεριάς μου και αρκετό ενδιαφέρον από δικής σας πλευράς. Θα δώσω προτεραιότητα σε κείμενα που δεν είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Από την προηγούμενή μου τριβή με κείμενα της εποχής, που βέβαια ήταν πολύ έντονη όσο συγκέντρωνα υλικό για το βιβλίο μου Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων, έχω υπόψη μου κάμποσα τέτοια κείμενα, αλλά όποιος έχει υπόψη του κείμενο που το θεωρεί αξιόλογο προς δημοσίευση μπορεί να μου το στείλει στο γνωστό μέιλ, sarantπαπάκιpt.lu. Το σημερινό άρθρο είναι το δεύτερο της σειράς – το προηγούμενο βρίσκεται εδώ. Σήμερα θα παρουσιάσουμε ένα μικροεπεισόδιο από τον ξεσηκωμό -ένα ασήμαντο επεισόδιο, έναν καβγά δι’ ασήμαντον αφορμήν. Τον Οκτώβριο του 1824, στο Μεσολόγγι, που βρισκόταν εκείνη την περίοδο σε ανάπαυλα, μερικοί μαχητές τρωγόπιναν σε μια ταβέρνα. Είχαν αποθέσει τα άρματά τους μακριά, αλλά πάνω στην κουβέντα και στο μεθύσι μαλώσανε και ένας Σουλιώτης, ο Στράτος Ντόβας, τραυμάτισε επιπόλαια έναν άλλον ομοτράπεζο με το χαρμπί, το σουβλί που είχαν για να γεμίζουν τα (εμπροσθογεμή) ντουφέκια τους. Επενέβησαν οι άνθρωποι του πολιτάρχη και τους χώρισαν. Ο Στράτος με τους συνοδούς του στάθηκε σε ένα εργαστήρι. Πέρασε από εκεί ένας άλλος της αρχικής παρέας, ο Γουρνάρας, και ο Στράτος (ή ο ψυχογιός του) τον πυροβόλησαν χωρίς να τον πετύχουν -αλλά τραυμάτισαν έναν άσχετο νεαρό. Ο Γουρνάρας αντιπυροβόλησε τραυματίζοντας ελαφρά τον Στράτο. Αυτό το περιστατικό αποτελεί αντικείμενο έξι εγγράφων που βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου (Τεύχος 4, σελ. 990-994). Τα παραθέτω ολόκληρα, παρολο που έχουν αρκετές επαναλήψεις. Πολλά απευθύνονται στον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τότε απουσίαζε στο Λιγοβίτσι. Στα Ελληνικά Χρονικά δεν υπάρχει αναφορά στο επεισόδιο. Στο επεισόδιο υποβόσκει η αντιπάθεια ανάμεσα σε Σουλιώτες και σε ντόπιους. Οι Σουλιώτες, έχοντας χάσει την πατρίδα τους, βρίσκονταν στο Μεσολόγγι και σε άλλα μέρη της Αιτωλοακαρνανίας, όπου συχνά αντιμετωπίζονταν σαν ξένο σώμα, με καχυποψία. Στο 5ο έγγραφο οι (Μεσολογγίτες) επιστολογράφοι ανησυχούν μήπως ο Μακρής (υποθέτω ότι είναι ο στρατηγός Δ. Μακρής) «το πάρει καπριτσιόζα» και ζητήσει εκδίκηση. Στο τέλος εξηγώ ορισμένες λέξεις και αναφέρω ορισμένα βιογραφικά για έναν εκ των πρωταγωνιστών του επεισοδίου. 1ο έγγραφο: Προς την έντιμον Επιτροπήν την ενεργούσαν κτλ. Η Γενική Αστυνομία της Αιτωλίας Κατά την διά ζώσης φωνής αναφοράν του Πολιτάρχου κυρίου Μήτσου Μαχαλιώτου, αναφέρομεν ως ακολούθως: Σήμερον ο Στράτος Ντόβας, Δεντραμής Χοντροδήμας, Θεοδωρης Στραβοκωνσταντίνου, Γουρνάρας, πίνοντες εις τον καφενέν του Μορτζούνη, διά παλαιά πάθη, φαίνεται, εσυγχίσθησαν. Ο δε Στράτος Ντόβας μέ το γαρμπί του εκτύπησε τον Θεοδωρήν Στραβοκωνσταντή ολίγον τι εις τό στήθος του και ανακατώθησαν επάνω είς τον ρηθέντα καφενέν. Ο δε Πολιτάρχης αναβάς επάνω τους εξεχώρισε, και συνοδεύσας τον Στράτον με ανθρώπους του τον έστειλεν εις το σπίτι του μεθυσμένον όντα· όντες προς το εργαστήριον του Μπαμπίλη κατεπείσθησαν οι του Πολιτάρχου από τον Στράτον, και εκάθισαν εκεί διά να πιουν ρακί· απερνών εκείθεν ο Γουρνάρας εσήκωσε την πιστόλαν του και ετράβησε κατά του Στράτου, τον οποίον εκτύπησεν εις τον αριστερόν ώμον, και απέρασέν η μπάλα από το άλλο μέρος· τότε ανακατώθησαν και εκεί, και μόλις ο Πολιτάρχης ημπόρεσε να τους ξεχωρίσει χωρίς ν’ ακολουθήσει φόνος. Τον Γουρνάραν ο Πολιτάρχης παρέδωσεν εις τας χείρας του αρχηγού του, δηλ. του Φρουράρχου· ο δε Στράτος απέρασεν εις τον καπ. Σίψαν. Λαβόντες και την αναφοράν του Φρουράρχου θέλει σας άναφέρομεν. Μένομεν με σέβας. Εν Μισολογγίω την 12 8βρίου 1824 Ο Γ. Αστυνόμος Ι. Τομπακάκης (ΤΣ.) Ο Γραμμ. Π. Βενδραμής 2ο έγγραφο: Προς την Επιτροπήν κτλ. Η Γ. Αστυνομία κτλ. Και ο Φρούραρχος της Πόλέως ταύτης βέβαιοί τα όσα το υπ’ αρ. 1310 εκθέτει προσεπιθέτων, ότι ενώ ο Γουρνάρας απερούσεν, ένας των ανθρώπων του Στράτου ετράβησε κατ’ αυτού μίαν πιστολιάν, και φυλαχθείς ο Γουρνάρας απέφυγε τον θάνατον, και αυτός αντεπιφέρων πιστόλαν έτράβησε κατά των περι τον Στράτον, και επέτυχεν αυτόν εις τον ώμον ώς υπ’ άρ. 1310· διά το να είναι δε απόγευμα, και εκ τούτου, όσοι παρευρέθησαν εκεί, κατά το σύνηθές των, είναι εις σχεδόν πόσιν κρασιού, η περί αυτών εξέτασις αναβάλλεται διά την αύριον. Μένομεν μέ σέβας. Ο Γεν. Αστυνόμος Ι. Τομπακάκης Ο Γραμμ. Π. Βενδραμής Εν Μισολογγίω Την 12ην 8βρίου 1824 3ο έγγραφο: Εκλαμπρότατε πρίγκηψ (Α. Μαυροκορδάτε, Λιγοβίτζι). Σας δίνομεν την είδησιν, ότι χθες τρώγοντες και πίνοντες ο Στράτος Δόβας με τον Βενδραμή, Θοδωρή Στραβοκωνσταντή και Γουρνάρα, ποιος ηξεύρει, αφού εμέθυσαν, τί είπαν και τί έκαναν και διά ποίαν αιτίαν, ο Στράτος έβγαλεν το χαρμπί και εβάρεσεν εις το στήθος ολίγον τον Θοδωρή Στραβοκωνσταντή, ανακατώθησαν εκεί επάνω εις τον καφενέν του Ντάτζικου όπου έπιναν· επήγαν και τους εχώρισαν και oι άνθρωποι του πολιτάρχου επήραν τον Στράτον να τον πάνε εις το σπίτι του διά να ησυχάσουν τον καβγά. Αυτός όντας μεθυσμένος ωσάν και τους άλλους όπου έπιναν, απερνώντας από το εργαστήρι του Γιωργαρά και Μπεμπέλη εκατάπεισεν τους συντροφεύοντας αυτόν ανθρώπους να έμπουν μέσα να πιουν ρακί και εμβήκαν και έπιναν. Κατά τύχην επέρασεν εκείθεν ο Γουρνάρας, και άλλοι λέγουν ότι ο ίδιος Στράτος, άλλοι λέγουν ότι ο ψυχογιός του, ετράβηξε μία πιστολιά κατά του Γουρνάρα και δεν τον εβάρεσεν, αλλά εβάρεσεν ολίγον ένα Βραχωριτικόπουλον όπου κατά τύχην απερνούσε· τότε ο Γουρνάρας έβγαλε την πιστόλα του και ετράβηξεν εις τον Στράτον και τον εβάρεσε εις το χέρι. Ακούγοντας οι συντρώγοντες τες πιστολιές έτρεξαν εκεί και μαθαίνοντας τα όσα ηκολούθησαν, έρριψαν ένα δύο πιστολιές κατά του Στράτου, οπού ήτον κρυμμένος πίσω από την πόρταν και δεν τον επήρεν. Τότε ο Στράτος εβγήκεν έξω διά να φύγει και τον επήραν κοντά και τον εβάρεσαν ένα δύο γιαταγανιές και επήγεν εις το σπίτι του κ. Σίψα. Ημείς λοιπόν συμφώνως με τους προκρίτους επήγαμεν εις την Επιτροπήν και είπομεν να δώσουν διαταγήν αμέσως να φυλακωθούν οι πταίσται, δια να ξεταχθεί η υπόθεσις εις το κριτήριον κατά τούς νόμους και να παιδευθούν οι πταίσται και μένομεν με σέβας. 1824 Οκτωβρίου 13, Μεσολόγγι Οι δούλοι σας επιστάται Αποστόλης Αν. Καψάλης Γεώργιος Φαράντος Σέργιος Παπάζογλου 4ο έγγραφο: Εξέτασις του κου Ιωάννου Γεωργαρά Ερ. Πώς ονομάζεσαι και πόθεν είσαι; Απ. Ιωάννης Γεωργαράς, Μεσολογγίτης. Ερ. Τί ηκολούθησε χθες εις το εργαστήρι σου; Aπ. Χθες προς τας πέντε ήμισυ ώρας απερασεν από το εργαστήρι μου φερόμένος ο Στράτος Δόβας από τον Μαγουλή, άνθρωπον του πολιτάρχου. Ο Στράτος εκατάπεισε τον Μαγουλήν, διά να έλθουν μεσα εις το εργαστήρι μου να καθίσουν καθώς και ήλθαν. Ο Στράτος ήτον τόσον μεθυσμένος, ώστε οπού δεν ημπορούσε να σταθεί και ο Μαγουλής τον επρόσεχε παρακινώντας τον παρακαλεστικώς να υπάγουν εις το σπίτι, αυτός δεν ήθελε με κανένα τρόπον, αλλά άρπαξεν από το ντζάκι μου ένα δράμι μεγάλο και το έρριψεν έξω, δεν επαρατήρησα όμως ποίον εζήτησε να κτυπήσει με αυτό, ύστερα μου επήραν ένα τενεκέν γεμάτον ταμβάκο και μου τον έχυσεν. Ο Μαγουλής, καθώς και εγώ, δεν ελείπαμεν από του να τον παρακαλούμεν διά να τον συντροφεύσομεν εις το σπίτι του· αυτός με κανένα τρόπον δεν ήθελε ν’ ακούσει, έπεσεν επάνω εις τον Μαγουλήν και εζήτησε να του αρπάξει τα άρματά του ο Μαγουλής πλην ετραβήχθη και δεν ημπόρεσε. Έξω του εργαστηρίου εστέκετο και ο Γουρνάρας και δεν ομιλούσε τίποτες αλλά έκανεν σεΐρι. Με εζήτησεν ο Στράτος να του φέρουν ολίγον νερόν και εγώ υπάγησα να του φέρω. Μόλις απεμακρύνθην από το εργαστήρι μου και άκουσα δύο πιστολιές και επιστρέφοντας βλέπω να είναι βαρεμένος ο Στράτος από τον Γουρνάραν. Τούτο ηξεύρω. Ερ. Δεν έμαθες ποίος ετράβησε πρώτα; Απ. Άκουσα ότι ετράβηξαν μίαν πιστόλαν επάνω εις τον Γουρνάραν διά να τον σκοτώσουν και δεν τον επήραν, αλλά εβάρεσεν ένα Βραχωριτόπουλον πολλά ολίγον, ποίος όμως την ετράβησεν, ο Στράτος ή ο ψυχογιός του δεν ηξεύρω· και τότε ο Γουρνάρας έβγαλε την πιστόλαν και εβάρεσεν τον Δόβαν. Ερ. Άλλο τίποτε ηξεύρεις να ειπείς; Απ. Δεν ηξεύρω παρά μόνον ότι ύστερον έτρεξαν πολλοί και τους εχώρισαν από εκεί. 13 Οκτωβρίου 1824 Ιωάννης Γεωργαράς 5ο έγγραφο Εκλαμπρότατε (Α. Μαυροκορδάτε, Λιγοβίτζι). Από το άλλον μας και από τα γράμματα της Επιτροπής και άλλα πληροφορείσθε τα όσα ηκολούθησαν με τον Στράτον Ντόβαν και εντοπίους. Ημείς λοιπόν υποπτευόμενοι, μήπως ο Μακρής το πάρει καπριτσιόζα και στοχασθεί κατά την συνήθειάν του ότι το έκαμαν όλοι οι Μεσολογγίται, με την συνηθισμένην πρόφασιν ότι δεν με θέλουν και όχι άνθρωποι μεθυσμένοι και παντίδοι και μαζώξει τίποτας τακίμια Σουλιώτικα και άλλους ρέμπελους και θελήσει να έλθει εδώ με πολλούς στρατιώτας διά να εκδικηθεί και να γενεί εμφύλιος πόλεμος εδώ μέσα εις την χώραν, απεφασίσαμεν διά να μη τον δεχθούμεν αλλά να του κλείσομεν την πόρταν. Διά τούτο σας το φανερώνομεν της εκλαμπρότητός σας και παρακαλούμεν οπού αν έχει και τέτοιον σκοπόν να τον εμποδίσετε. Διατί προκρίνομεν καλλιότερα να τον κλείσομεν έξω και ό,τι γενεί ας γενεί, παρά να τον εμβάσομεν μέσα και να αρχίσει εμφύλιος πόλεμος και να κάψομεν τα σπίτια μας και να μας διαγουμίσουν και περί τούτο προσμένομεν με τον επί τούτου οπού στέλνομεν την απόκριοίν οας πώς να φερθούμεν και μένομεν με σέβας. 1824 Οκτωβρίου 13, Μεσολόγγιον Οι δούλοι σας επιστάται Αποστόλης Αν. Καψάλης Γεώργιος Φαράντος Σέργιος Παπάζογλου 6ο έγγραφο: Προς την Επιτροπήν την ενεργούσαν εν απουσία του Γ.Δ. Η Γενική Αστυνομία της Αιτωλίας Μετά τόσας και τόσας ακριβείς εξετάσεις, τας οποίας η Αστυνομία αυτή έκαμε περί του συμβάντος χθες προς τας 5 ήμισυ ώρας, ανεύρεν ότι ο Στράτος Ντόβας, Δενδραμής, Χοντροδήμος, Γουρνάρας, Θοδωρής Στραβοκωνσταντή έτρωγαν επάνω εις τον καφενέ του Μουρτζιούκη· οι ρηθέντες συνεφώνηοαν να εβγάλουν τα άρματά των διά να μην ακολουθήσει τίποτε μεταξύ των. Όθεν τα έβγαλαν και τα παρέθεσαν εις ένα μέρος του οσπιτίου οπού εκάθηντο· ενώ μεθυσθέντων, έφθασαν εις τον άκρον βαθμόν, αρπάζει το χαρπί ο Στράτο Ντόβας, το οποίον μόνον εβαστούσεν εις την ζώνην του ο Δενδραμής, και παρ’ ολίγον εθανάτωσε τον Στραβοκωνσταντήν, εάν δεν του εβαστούσεν το χέρι ο Δενδραμής, πλην τον επλήγωσεν· εκ τούτου έγινεν εις τον καφενέν άνω κάτω και μόλις ο πολιτάρχης τους διεχώρισε, χωρίς να βλαφθεί τις και εξ αυτών εκτός του Στραβοκωνσταντή και τοιουτοτρόπως τους μεν άλλους διέταξε να τραβηχθώσι εις τας οικίας των και υπήκουσαν, τον δε Στράτον συνοδεύσας με δύο στρατιώτας, τον επρόπεμπαν εις το σπίτι του. Ο Στράτος εις μέθην άκραν όντας και πλήρης θυμού δεν ηθέλησε να υπάγει εις το σπίτι του, όθεν εκάθισεν εις το εργαστήρι του Μπαμπίνη και Γεωργαρά, εκεί διέβη και ο Γουρνάρας και εκοντοστάθη ολίγον. Ένας λοιπόν των ανθρώπων του Στράτου ετράβηξε κατά του Γουρνάρα και αυτός προφυλαχθείς απέφυγε τον θάνατον, τότε ο Γουρνάρας αντεπέφερε πιστολιάν κατ’ αυτού και ελάβωσε τον Στράτον. Τότε άλλην πιστολιάν ετράβηξαν κατά του Γουρνάρα και δεν τον εύρον (σημειώσατε όμως ότι εις την πρώτην πιστολιάν κατά του Γουρνάρα εκτύπησεν ένα βραχωριτόπουλον εις το μέτωπον γδαρτά) έφθασαν και άλλοι εκεί και ο Στράτος φυγών επήγεν εις το σπίτι του Σίψα, κυνηγώντας τον μερικοί τον έδωσαν ένα δυό μαχαιριές. Τούτο εξηκριβώσαμεν και είναι τω όντι εμπεριστάτως απαράλλακτον ως ηκολούθησε. Με σέβας μένομεν Εν Μεσολογγίω τη 13 Οκτωβρίου Ο Γεν. ‘Αστυνόμος Ι. Τουμπακάκης Ο Γραμμ. Παναγιώτης Βενδραμής Λεξιλόγιο γαρμπί, και συνήθως χαρμπί: Στενόμακρο στιλέτο που το είχαν στο σελάχι και το είχαν και για να γεμίζουν τα πιστόλια. Βραχωριτόπουλο: από το Βραχώρι δηλ. το Αγρίνιο. έκανε σεΐρι: παρατηρούσε, έβλεπε. παντίδος: ληστής τακίμια: ομάδες, συμμορίες. Και ένα βιογραφικό: Ο Κων. Γουρνάρας, που είναι ο ένας από τους δύο πρωταγωνιστές του επεισοδίου, από τη Μεσάριστα Μεσολογγίου, ήταν αρχικά ναυτικός. Το 1821 τον βρήκε να υπηρετεί στο τουρκικό ναυτικό. Τον Μάιο του 1821 βρισκόταν σε ένα δίκροτο που πυρπόλησε ο Παπανικολής, έπεσε στη θάλασσα και πήγε στους Έλληνες. Στο Μεσολόγγι τραυματίστηκε δυο φορές ως αρχιπυροβολητής στην τάπια Λουνέτα. Περιγράφεται ως «αιμοβόρος και αγρίων ενστίκτων άνθρωπος». Συμμετείχε σε διάφορες εξόδους από τις οποίες επέστρεφε κρατώντας από κανένα τούρκικο κεφάλι. Επίσης αναφέρουν ότι είχε δυνατή φωνή και διέπρεπε στο υβρεολόγιο κατά των Τούρκων. Στις προετοιμασίες για την Έξοδο πρότεινε να θανατώσει ο ίδιος με τα χέρια του τα γυναικόπαιδα αρκεί να βρισκόταν κάποιος άλλος να σκοτώσει την αδερφή του, που ο ίδιος δεν άντεχε. Οι καπεταναίοι αρχικά συμφώνησαν αλλά ο δεσπότης Ιωσήφ τους μετάπεισε. Έπεσε στην Έξοδο. (Στοιχεία από Ηπειρωτική Εστία τχ. 198-199). ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ Εναλλακτικό αρχείο: http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθόνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ _____________ Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή που ανεβαίνουν στις βιβλιοπροτάσεις προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών ενώ Για να κατεβάσετε τον σχετικό κατάλογο επισκεφθείτε το http://www.hostvis.net/audiobooks/katalogos.zip ____________
