Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία - Δευτέρα, Ιανουαρίου 24, 2022, 09:42
Ξαναδιάβασα τον Κόμη Μοντεχρίστο Ή ίσως τώρα τον διάβασα κανονικά, διότι την πρώτη φορά που είχα διαβάσει το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά (πατρός) ήταν πριν από πολλά πολλά χρόνια, από μια εφηβική έκδοση, ασφαλώς αγρίως συντομευμένη, καμιά τρακοσαριά σελίδες. Τα τελευταία χρόνια βγήκαν δυο δίτομες εκδόσεις του κλασικού αυτού ρομαντικού μυθιστορήματος, η μια από την Εστία και η άλλη από τον Gutenberg. Για καιρό τις ζαχάρωνα, όμως ήταν ακριβούτσικες και, το κυριότερο, με τρόμαζε η έκταση του έργου, πάνω από 1100 σελίδες στους δυο τόμους. Πριν από κανα εξάμηνο ομως σ’ ένα από τα παλαιοβιβλιοπωλικά περίπτερα στην Αθήνα πέτυχα την έκδοση της Εστίας κοψοχρονιά και την αγόρασα -αυτό είναι το πλεονέκτημα των κλασικών βιβλίων, δεν έχουν επικαιρότητα. Κι έτσι κάποια στιγμή άρχισα να το διαβάζω, και το τελείωσα προχτές. Η έκδοση της Εστίας, σε δυο τόμους μεγάλου σχήματος μέσα σε χαρτονένια θήκη, είναι σε μετάφραση της Σοφίας Αυγερινού και με εισαγωγή, σημειώσεις και επίμετρο του Θόδωρου Κατσικάρου. Ο Κατσικάρος είναι σημαντικός μελετητής του Δουμά, που έχει κάνει διδακτορικό στον συγγραφέα και το επίμετρό του για την τύχη του έργου του Δουμά στην Ελλάδα αξίζει πολύ. Θα το έχετε διαβάσει το βιβλίο, είτε σε ακέραια έκδοση είτε σε εφηβική ή σε διασκευή, οποτε θα ξέρετε την υπόθεση, αλλά δεν βλάφτει να τη διηγηθούμε. Τον Φεβρουάριο του 1815, ο 19χρονος Εδμόνδος Νταντές, ένας πολλά υποσχόμενος ναυτικός, υποπλοίαρχος του Φαραώ (που εκτελεί χρέη πλοιάρχου, διότι ο πλοιαρχος πέθανε στο ταξίδι), επιστρέφει στην πατρίδα του τη Μασσαλία για να παντρευτεί την αγαπημένη του Μερσέντες, μια όμορφη Καταλανή. Στο μεταξύ, εκτελώντας εντολή του μακαρίτη πλοιάρχου, έχουν περάσει από το νησί Έλβα, οπου βρίσκεται εξόριστος ο Ναπολέων και έχουν παραλάβει ένα γράμμα. Όμως ο Νταντές έχει εχθρούς, τον Ντανγκλά, τον λογιστή του πλοίου, και τον Φερνάνδο Μοντέγο, έναν Καταλανό ψαρά που επίσης αγαπά τη Μερσέντες. Γράφουν στις αρχές και τον παρουσιάζουν για ένθερμο βοναπαρτιστή. Κι έτσι, τη μέρα των γάμων του, ο Νταντές συλλαμβάνεται. Ο αντιεισαγγελέας Βιλφόρ που αναλαμβάνει την υπόθεση αντιλαμβάνεται γρήγορα πως ο Νταντές είναι αμέτοχος, όταν όμως βλέπει ότι το ένοχο γράμμα του Βοναπάρτη απευθύνεται, κατά σατανική σύμπτωση, στον ίδιο τον πατέρα του (διότι ενώ ο αντιεισαγγελέας είναι πειθήνιος λειτουργός του βασιλικού καθεστώτος ο πατέρας του παραμένει πιστός στον έκπτωτο Ναπολέοντα) και όταν διαπιστωνει ότι ο Νταντές έχει διαβάσει το όνομα του παραλήπτη, φοβάται ότι αν αυτό αποκαλυφθεί θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την καριέρα του, κι έτσι, για να μην κινδυνέψει, κλείνει τον Νταντές στο φοβερό φρούριο του Ιφ, σε ένα νησί έξω από τη Μασσαλία, παρουσιάζοντάς τον για φοβερά επικίνδυνο βοναπαρτιστή. Παρόλο που ο Ναπολέων αμέσως μετά απέδρασε από την εξορία του και ξεκίνησε τις 100 μέρες που τον ξανάφεραν στην εξουσία μέχρι το Βατερλό, η επιστροφή των βοναπαρτιστών δεν κράτησε αρκετά ώστε να επανεξεταστεί η τύχη του Νταντές, ο οποίος συνέχισε να σαπίζει έγκλειστος στην απομόνωση. Με τα χρόνια, γνωρίστηκε κρυφά με έναν άλλο κρατούμενο, τον αββά Φαρία, ο οποίος συνήθιζε να παρακαλεί τους φρουρούς να τον ελευθερώσουν και θα τους δώσει σε αντάλλαγμα εκατομμύρια. Οι δυο κρατούμενοι βρήκαν τρόπο να επικοινωνούν και μετά να συναντιούνται κρυφα. Ο Φαρία εκπαίδευσε τον Νταντές και, λίγο πριν πεθάνει, του αποκάλυψε το μυστικό του θησαυρού του. Ο Νταντές καταφέρνει να αποδράσει παίρνοντας τη θέση του νεκρού Φαρία, ύστερα από 14 χρόνια εγκλεισμού. Με την πρώτη ευκαιρία φτάνει στο νησί Μοντε-Χρίστο, όπου ένας άρχοντας της Αναγέννησης έχει κρύψει έναν αμύθητο θησαυρό. Πάμπλουτος και πανίσχυρος πλέον, και με το όνομα Κόμης του Μόντε-Χρίστο, αφιερώνεται στο να εκδικηθεί τους τρεις ανθρώπους που του κατέστρεψαν τη ζωή, οι οποίοι στο μεταξύ έχουν και οι τρεις γίνει πλούσιοι και διάσημοι (ο Φερνάνδος στον στρατό, ο Βιλφόρ ως δικαστικός και ο Ντανγκλά τραπεζίτης). Η εκδίκηση του Κόμη προχωράει με πολύ αργό ρυθμό αλλά είναι μεθοδική και αμείλικτη. Το βιβλίο έχει και ελληνικό ενδιαφέρον και με αυτό δεν εννοώ τις αναφορές στην αρχαια ελληνική γραμματεία. Υπάρχουν κι αυτές, αλλά όχι μόνο. Ο Δουμάς θαύμαζε τον Αλήπασα και έχει γράψει μια μυθιστορηματική βιογραφία του, η οποία παρέμενε ανέκδοτη και τη μετέφρασε και εξέδωσε, πριν ακόμα και από τα γαλλικά, ο Θ. Κατσικάρος, ο επιμελητής του βιβλίου μας. Ο Αλή Πασάς παρουσιάζεται περίπου σαν Έλληνας ή τουλάχιστον σαν σύμμαχος των επαναστατημένων Ελλήνων (που δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, εδώ που τα λέμε). Στο βιβλίο εμφανίζεται και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο η κόρη του η Χάιδω (από την κυρά Βασιλική, που όντως ήταν η τελευταία σύζυγος του Αλήπασα), που αγαπά και τιμά τη μνήμη του πατέρα της. Ένας από τους κακούς του έργου, ο Φερνάντο Μοντέγο, στρατιωτικός στον γαλλικό στρατό, ζητάει και παίρνει άδεια να υπηρετήσει στην Ελλάδα που έχει επαναστατήσει κατά των Τούρκων, και τελικά αναλαμβάνει υπηρεσία στην αυλή του Αλήπασα στα Γιάννενα ως εκπαιδευτής. Αυτός θα προδώσει τον Αλήπασα και θα ανοίξει τις πύλες της πόλης στο σουλτανικό ασκέρι και θα αμειφθεί πλουσιοπάροχα για την προδοσία του. Επίσης, ο Μοντεχρίστος ξέρει καλά ελληνικά, αρχαία και νέα, με τα οποία συζητάει με τη Χάιδω όταν δεν θέλει να τον καταλάβουν οι άλλοι. Να σημειώσω ότι ο Δουμάς αναφέρει τα νέα ελληνικά ως romaïque, ρωμέικα, κάτι που δεν μεταφέρεται πάντοτε στη μετάφραση. Το βιβλίο έχει σελίδες συναρπαστικές, ιδίως στον πρώτο τόμο, όσο ο Νταντές είναι έγκλειστος. Στη συνέχεια, βρήκα ότι έκανε κοιλιά, στο σημείο που ο πλούσιος πλέον Κόμης επισκέπτεται την Ιταλία και γίνεται φίλος με διάφορους νεαρούς Γάλλους που θα τους συναντήσουμε αργότερα στο Παρίσι. Φτάνοντας στο Παρίσι ο Κόμης αρχίζει να υφαίνει τον ιστό της εκδίκησής του, με πολύ αργό ρυθμό όπως είπα, αλλά στη συνέχεια έχει πολύ δυνατές σελίδες, εκεί που οι κακοί βρίσκουν τη δίκαιη τιμωρία τους -αλλά και όταν ο Κόμης αναρωτιέται μήπως έσφαλε αναλαμβάνοντας τον ρόλο που ο Θεός μόνο πρέπει να έχει. Το κακό κουσούρι που έχω όταν διαβάζω μεταφρασμένη λογοτεχνία, είναι ότι κοιτάζω και τη μετάφραση. Αυτό δεν το έκανα συστηματικά στον Μοντεχρίστο, εξαιτίας της μεγάλης έκτασης του έργου, όμως όταν είχα μαζί μου μολυβάκι σημείωνα διάφορα, που τα έλεγξα μετά με αντιπαραβολή στο πρωτότυπο. Ορισμένες παρατηρήσεις που θα κάνω αφορούν τις σημειώσεις της μετάφρασης. Στο θέμα αυτό θα άξιζε κάποτε να αφιερώσω ειδικό άρθρο, αν και ίσως θα ξεπερνούσε σε έκταση τα όρια της δημοσίευσης στο ιστολόγιο. Αν γράψω ποτέ τέτοιο άρθρο, μπορεί να βάλω τίτλο: Πώς να (μην) βάζετε υποσημειώσεις. Κάποιοι θεωρούν περιττές τις υποσημειώσεις σε ένα λογοτεχνικό έργο. Θα συμφωνούσα αν πρόκειται για έργο σημερινό και ελληνικό. Αν όμως έχουμε μετακινηθεί, είτε στον τόπο είτε στο χρόνο, τότε οι υποσημειώσεις χρειάζονται, διότι άλλες προσλαμβάνουσες έχει ο Γάλλος αναγνώστης του 1845, άλλες ο Γάλλος αναγνώστης του 2020 και άλλες ο Ελληνας του 2020. Πολλοί μεταφραστές/επιμελητές κειμένων κάνουν αυτο που εγώ λέω «σημειώσεις της Βικιπαίδειας» -δηλαδή, κάθε που αναφερεται ένα ιστορικό πρόσωπο, βάζουν υποσημείωση με μερικές βασικές πληροφορίες για το πρόσωπο αυτό, αντλημένες από τη Βικιπαίδεια. Οι υποσημειώσεις του τύπου αυτού δεν βλάφτουν, πέρα από το όσο βλάφτει κάτι περιττό. Όμως όταν σε ένα βιβλίο οι υποσημειώσεις είναι κυρίως του τύπου αυτού, τότε ο αναγνώστης δεν κερδίζει πολλά πράγματα και μένει με την εντύπωση της διεκπεραιωτικής δουλειάς, που έγινε από υποχρέωση. Για να πάμε στην έκδοση του Μοντεχρίστου, υπάρχουν αρκετές τέτοιες «υποσημειώσεις της Βικιπαίδειας». Για παράδειγμα, στη σελ. 124, όπου ο αβάς Φαρία αναφέρει ότι όνειρο του Μακιαβέλι ήταν να ενωθεί η Ιταλία, υπάρχει υποσημείωση με γενικές πληροφορίες περί Μακιαβέλι και μακιαβελισμού, χωρίς μάλιστα να πληροφορούμαστε περισσότερα για αυτό που αναφέρεται στο βιβλίο, σχετικά με την ένωση της Ιταλίας. Ή, στη σελ. 300, ο Μοντεχρίστος λέει «κι αν τα φτερά σας λιώσουν σαν του Ίκαρου» και διαβάζουμε σε υποσημείωση για τον Ίκαρο και τον Δαίδαλο, έναν μύθο που τον μαθαίνουμε στο δημοτικό σχολείο. Αλλού όμως, που γίνονται αναφορές εντελώς αδιαφανείς για τον Έλληνα αναγνώστη, δεν υπάρχει υποσημείωση. Ας πούμε, στη σελ. 21 ο εφοπλιστής Μορέλ λέει ότι ο θείος του «ο γερο-γκρινιάρης» αγαπά τον Ναπολέοντα. Εδώ χρειαζόταν υποσημείωση που να μας λέει ότι οι παλιοί στρατιώτες του Ναπολέοντα αποκαλούνταν γκρινιάρηδες (grognards) αλλιώς ο αναγνώστης μπορεί να υποθέσει ότι ο θείος είναι απλώς γκρινιάρης. Στη σελ. 57 κάποιος βασιλόφρονας προτείνει να πιούνε στην υγειά του Λουδοβίκου ΙΗ’. Και «Στο άκουσμα αυτής της πρόποσης που θύμιζε μεμιάς τον εξόριστο του Χάρτγουελ και τον βασιλιά που είχε φέρει την ειρήνη στη Γαλλία, έγινε μεγάλος θόρυβος». Καμιά υποσημείωση, και βέβαια ο αναγνώστης θα απορήσει ποιος είναι ο εξόριστος του Χάρτγουελ -ο ίδιος ο Λουδοβίκος είναι, που ως εξόριστος έμενε στο Hartwell House, στη νότια Αγγλία. Στη σελ. 296, ο Μοντεχρίστος, πλούσιος πια, θέλει να εντυπωσιάσει την παρέα του και λέει: «Εμένα που με βλέπετε, είμαι κάτι σαν φιλάνθρωπος και ίσως μια μέρα πάω στο Παρίσι για να συναγωνιστώ με τον κ. Απέρ και τον άνθρωπο με το Μικρό Μπλε Πανωφόρι». Χρειάζεται εδώ υποσημείωση; Εγώ λέω ναι, άλλοι θα πουν όχι. Ο βασικός λόγος για να μην βάλεις υποσημείωση είναι ότι θα πρέπει να γεμίσεις το βιβλίο υποσημειώσεις. Αλλά αν αυτή είναι η λογική σου, τότε δεν πρέπει επίσης, τέσσερις σελίδες μετά, να βάλεις την υποσημείωση για τον Ίκαρο! ‘Όταν βάζεις υποσημείωση για τον Ίκαρο ή τον Μακιαβέλι, ε, τότε πρέπει να βάλεις και για τον κοσμηματοπώλη με την μπλε πελερίνα, τον Edme Champion! Ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση «εγκυκλοπαιδικής» και περιττής υποσημείωσης έρχεται στη σελ. 563. Εκεί ο Μοντεχρίστος λέει: «δίποδα πουλιά χωρίς πούπουλα, όπως θα έλεγε ο μακαρίτης ο Διογένης». Ο επιμελητής βάζει υποσημείωση με… εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες: Πρόκειται για τον γνωστό κυνικό φιλόσοφο (413-327) κτλ. ΧΩΡΙΣ να λέει τίποτα για το τι έλεγε ο Διογένης! (Πρόκειται για τον ορισμό του ανθρώπου ως «ζώον δίπουν άπτερον», που τον είχε δώσει ο Πλάτωνας. Οπότε ο Διογένης μάδησε έναν κόκορα και τον παρουσίασε στην αγορά λέγοντας: Ιδού ο άνθρωπος του Πλάτωνα!). Εδώ θα χρειαζόταν λοιπόν υποσημείωση, αλλά όχι για το ποιος ήταν ο κυνικός Διογένης! Θα χρειαζόταν η πληροφορία που αγνοεί ο αναγνώστης και που δεν μπορεί εύκολα να τη βρει με ένα κλικ στη Βικιπαίδεια. Αλλά λείπουν γενικά οι υποσημειώσεις αυτές, αν και πρέπει να πω ότι στο δεύτερο μισό του δεύτερου τόμου βρήκα μερικές διαφωτιστικές υποσημειώσεις ιδίως σχετικά με παραστάσεις και με θεατρικά έργα που μνημονεύονται στο βιβλίο. Επίσης, στη σελ. 479, λένε για κάποιον: αυτόν τον Μπενεντέτο που το όνομά του καμία σχέση δεν έχει με το άτομό του. Ο Μπενεντέτο (κατά λέξη: ευλογημένος) είναι κακοποιός. Δεν χρειαζόταν υποσημείωση; Ή το ξέρουν όλοι; Και κάτι τελευταίο. Σε ένα σημείο, ο Μοντεχρίστος λέει κάτι στην Χάιδω στα (αρχαία) ελληνικά για να μην το καταλάβει ο άλλος συνομιλητής του. Της λέει: Πατρὸς μέν ἄτην, μηδὲ ὄνομα προδότου καὶ προδοσίαν, εἰπὲ ἡμῖν Ετσι είναι στο γαλλικό πρωτότυπο, έτσι μένει και στην ελληνική μετάφραση. Χρειάζεται υποσημείωση ή όχι; Εσείς καταλαβαίνετε καλά τι λέει; Να μη γραψω αλλα για τις υποσημειώσεις και να περάσω σε μερικά μεταφραστικά λάθη που βρήκα. Ξαναλέω ότι κάθε άλλο παρά χτένισα το βιβλίο, δεν ήταν αυτός ο σκοπός μου, είναι και μεγάλο. Έπεσε το μάτι μου στη σελ. 41, εκεί που ο Καντρούς χαρακτηρίζει τον Ντανγκλά: «που είναι κουτοπόνηρος, πανούργος, Έλληνας». Στο πρωτότυπο: et voilà Danglars, qui est un finot, un malin, un grec. Καταρχάς, το grec εδώ σημαίνει, φυσικά, απατεώνας. Επρεπε να αφεθεί έτσι, επειδή έχει αναφορά που μας ενδιαφέρει; Αναρωτιέμαι. Επίσης, finot (άλλη γραφή του finaud) δεν είναι ο κουτοπόνηρος αλλά ο πονηρός που μπορεί να έχει ύφος αγαθιάρη. Στη σελ. 53, μόλις έχουν συλλάβει τον Νταντές και οι προσκαλεσμένοι στο τραπέζι του γάμου, εμβρόντητοι, προσπαθούν να μαντέψουν για ποιο λόγο. Ο πατέρας του λέει «του είχα πει να μου φέρει ένα κουτί με λαθραίο καπνό». Οπότε ο Ντανγκλά, που ξέρει πολύ καλά τον λόγο της σύλληψης, για να τον καθησυχάσει, λέει: το τελωνείο θα έκανε καμιά επίσκεψη στο Φαραώ [το πλοίο του Νταντές] και θα ανακάλυψε τη γλάστρα με τα τριαντάφυλλα Ποια τριαντάφυλλα; Εδώ υπάρχει μια πολύ γνωστή γαλλική έκφραση. Découvrir le pot aux roses σημαίνει «το ένοχο μυστικό». Και η μεταφράστρια, αγνοώντας την έκφραση, το μετέφρασε κατά λέξη! (la douane aura fait une visite à bord du Pharaon, et elle aura découvert le pot aux roses). Στη σελ. 105 ο Νουαρτιέ, ο πατέρας του Βιλφόρ, λέει ότι τον είχαν προγράψει «οι ορεσίβιοι». Αλλά, βρε παιδιά, οι montagnards ήταν στη Γαλλική επανάσταση οι ακραίοι Γιακωβίνοι, και στα ελληνικά έχει καθιερωθεί να τους λέμε «οι Ορεινοί», με κεφαλαίο μάλιστα (στα γαλλικά κεφαλαίο δεν μπαίνει, διότι οι Γάλλοι τα αντιπαθούν τα πολλά κεφαλαία, αλλά στα ελληνικά νομίζω συνηθίζεται). Για πολιτική παράταξη πρόκειται, όχι για κατοίκους του βουνού! Στη σελ. 412, το capital social μιας επιχείρησης το λέμε «εταιρικό κεφάλαιο», όχι «κοινωνικό κεφάλαιο». Στη σελ. 420, λέει για τον Μοντεχρίστο ότι Και το πιο απαιτητικό «λιονταράκι» δεν θα έβρισκε ψεγάδι στην εμφάνισή του. Στο πρωτότυπο: mais le lion le plus exigeant n’eût rien trouvé à reprendre à sa toilette. Όμως lion, στην αργκό της εποχής, είναι Jeune homme élégant, qui vit dans le luxe et l’oisiveté (κομψός νέος που ζει μέσα στην πολυτέλεια και την τεμπελιά). Εγώ θα έβαζα «και ο πιο απαιτητικός δανδής». Η μεταφράστρια προτίμησε να το μεταφράσει κατά λέξη και να βάλει εισαγωγικά. Παραλείπω κάμποσα για να φτάσω σε ένα μεταφραστικό Βατερλό, σε ένα σημείο που αναγνωρίζω ότι δεν είναι εύκολο. Συζητάνε σε ένα σαλόνι για τις περιπέτειες του Ντανγκλά στο χρηματιστήριο, και ότι κέρδισε πολλά από την Αϊτή, και εκεί διαβάζουμε: H Aϊτή είναι το πλεόνασμα από τις παρακρατήσεις λόγω έκδοσης ακάλυπτων επιταγών. Μπορείς να αγαπάς τη θερμοφόρα, να λατρεύεις το γουίστ, να τρελαίνεσαι με το μπόστον και παρ’ όλα αυτά να σε κουράζουν όλα τούτα, αλλά στο τέλος επιστρέφεις πάντα στο πλεόνασμα: είναι το ορντέβρ. Δεν βγαίνει νόημα. Πάμε στο πρωτότυπο: Haïti, c’est l’écarté de l’agiotage français. On peut aimer la bouillotte, chérir le whist, raffoler du boston, et se lasser cependant de tout cela ; mais on en revient toujours à l’écarté : c’est un hors-d’œuvre. Τι έγινε εδώ; Καταρχάς, η μεταφράστρια αποδίδει «πλεόνασμα» το écarté, που είναι ένα παιχνίδι με χαρτιά, ένα απλό παιχνίδι με χαρτιά για δυο παίχτες. Έπειτα, αποδίδει «παρακρατήσεις λόγω έκδοσης ακάλυπτων επιταγών» το agiotage. Το οποίο έχει πιθανώς και αυτή τη σημασία, αλλά στα γαλλικά της εποχής σημαίνει «κερδοσκοπία στο χρηματιστήριο» (και μάλιστα spéculation frauduleuse). Και για να ολοκληρωθεί η πανωλεθρία, την bouillote, που είναι άλλο ένα παιχνίδι με χαρτιά, την αποδίδει κατά λέξη, θερμοφόρα! Εγώ θα το απέδιδα: Η Αϊτή είναι η κοντσίνα των Γάλλων κερδοσκόπων. Μπορεί να σου αρέσει η μπουγιότα, να λατρεύεις το γουίστ, να τρελαίνεσαι με το μπόστον και παρ’ όλ’ αυτά τελικά να τα βαριέσαι· στο τέλος, επιστρέφεις πάντοτε στην κοντσίνα: είναι το ορεκτικό. (Δεν είναι κοντσίνα το εκαρτέ, αλλά είναι ένα απλό παιχνίδι, σε αντίθεση με πολύπλοκα όπως το γουίστ. Μπορεί να βάλεις και μια υποσημείωση στη μπουγιότα και στο μπόστον, ότι είναι άλλα χαρτοπαίγνια της εποχής). Έγραψα πάρα πολλά, να μη γράψω περισσότερα, παρολο που έχω πολλές σημειώσεις ακόμα. Δεν σημαίνουν αυτά πως η μετάφραση είναι κακή, αλλά ίσως ότι ήθελε κι άλλη επιμέλεια. Όπως ήθελε και από πλευράς ελληνικών, διότι έχουν ξεφύγει κάμποσα λαθάκια, μερικά από τα οποία σημειώνω. σ. 162 διόρθωνε την πεζότητα μιας συλλογιστικής που ανήγαγε τα πάντα σε ξερούς αριθμούς – εδώ θέλει παρατατικό σ. 309 να ξεπροβάλει –> να ξεπροβάλλει σ. 367 το είχε πολύ ανάγκη –> πολλή ανάγκη σ. 371 ο ΝέστΩρας σ. 748 τη σΩρό του μαρκησίου [Είδατε που το να γράφεις «η σωρός» δεν είναι λάθος άγνοιας αλλά απροσεξίας;] σ. 866 καμιά μεγάλη κλήση για το γάμο (= κλίση) σ. 1166 «επί τΩ λαϊκότερον» Πάντως μού άρεσε ο Μοντεχρίστος. Βλέπω τώρα ότι υπάρχει σε κυκλοφορία κι άλλη μετάφραση, επίτομη -αλλά δεν θα την πάρω για να κάνω συγκρίσεις. Ίσως όμως αναζητήσω και τους Τρεις σωματοφύλακες, που αυτούς τους έχω διαβάσει μόνο σε Κλασικά εικονογραφημένα. Οπότε, σε δυο τρία χρόνια μπορεί να διαβάσετε σχετικό άρθρο. https://sarantakos.wordpress.com/2022/01/24/montecristo/ ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ Εναλλακτικό αρχείο: http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθόνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ _____________ Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή που ανεβαίνουν στις βιβλιοπροτάσεις προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών ενώ Για να κατεβάσετε τον σχετικό κατάλογο επισκεφθείτε το http://www.hostvis.net/audiobooks/katalogos.zip ____________
