Η λανθάνουσα επίδραση της μουσικής στην ανθρώπινη ψυχή.. μερος δεύτερο
Διαφορετική είναι η φιλοσοφία της έντεχνης και ροκ μουσικής, η οποία θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τον «ποιοτικό» κινηματογράφο. Εκφράζει μεν με ειλικρινή και ανιδιοτελή στάση τα ανθρώπινα συναισθήματα, αλλά σε αφήνει κολλημένο στη γη, δε σε ανυψώνει, δε σε ωφελεί, δε σε διδάσκει, δε σε απελευθερώνει, απλά μόνο εκφράζει την μεταπτωτική σου έκφανση. Για παράδειγμα μπορεί να εκφράσει την ανικανοποίητη δίψα σου για ανόθευτη αλήθεια, αυθεντική ζωή, ακόρεστη ηδονή, αλλά δε σου δίνει λύσεις, σε κρατάει λες αλυσοδεμένο στο μηδέν, δε σε μεταφέρει σε σφαίρα άλλου είναι. Είναι εμποτισμένη απ' τη γη, γιατί φτιάχτηκε απ' την μεταπτωτική και σαρκική εκδοχή του ανθρώπου. Είναι κατασκευασμένη από γήινα υλικά και όχι από ουράνια. Τα δομικά συστατικά της κοσμικής μουσικής έχουν γήινη προέλευση και όχι θεία. Αν θέλαμε να κάνουμε μια αποτίμηση των όσων μέχρι στιγμής είπαμε, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι η κοσμική μουσική ακόμα και στα στάδια που είναι επιτρεπτή δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί ως ιδανική ή τέλεια. Δεν παύει να είναι στη συντριπτική της πλειοψηφία προϊόν αμαρτωλών και όχι εξαγιασμένων ψυχών, οπότε είναι καταδικασμένη εξαρχής να αποτύχει. Τα όποια ευεργετικά της αποτελέσματα κινούνται στο χώρο της σαρκικής απόλαυσης, της γήινης μετριότητας. Δεν έχει την προοπτική να σε απαγκιστρώσει απ' το κοσμικό φρόνημα και να σου μεταλαμπαδεύσει το ουράνιο. Σε αντίθεση, η βυζαντινή μουσική είναι η μόνη που έχει τα εχέγγυα της πνευματικής προόδου, το πιστοποιητικό της εξ ουρανού αποκάλυψης. Απλά, πρέπει να ξεκαθαριστεί εξ αρχής, ότι δεν αποσκοπεί στην τέρψη της ακοής, αλλά στη δημιουργία μιας πνευματικής ατμόσφαιρας στην ψυχή. Ο γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ τονίζει, ότι η ωραιότητα της εκκλησιαστικής τέχνης διαφέρει πολύ κατά την ίδια την ουσία της από τη σαρκική. Εκείνο που ελκύει τους σαρκικούς ανθρώπους στη συνηθισμένη «κοσμική» τέχνη, είτε αυτό είναι μουσική είτε ζωγραφική, δεν ανταποκρίνεται καθόλου στο πνεύμα του ναού, δηλαδή στη Θεία Μυσταγωγία. Η εμφάνιση της τέχνης αυτού του είδους προκαλεί την ίδια δυσάρεστη αίσθηση του «άκαιρου», που δοκιμάζουμε όταν τύχει να εισχωρήσει στο ναό η οσμή της κουζίνας. Σ' αυτό το σημείο, βέβαια, θα πρέπει να γίνει η διευκρίνιση, ότι, όταν μιλούμε για αυθεντική πατροπαράδοτη βυζαντινή μουσική, δεν εννοούμε καθόλου την αποκρουστική ρινοφωνία και τους αμανέδες, ούτε βέβαια τις κανταδίστικες πολυφωνίες, που θυμίζουν θέατρο και όπερες. Ο ιερός ναός δεν είναι τόπος για καλλιτεχνική επίδειξη, ούτε αίθουσα συναυλιών? είναι χώρος προσευχής, λατρείας και ιερής διακονίας. Αυτό που ζητούμε στην Εκκλησία του Χριστού δεν είναι μια κοσμική συναισθηματική ευχαρίστηση, αλλά ψυχή που να αγρυπνά, διάνοια που να' ναι ξύπνια, καρδιά γεμάτη συντριβή και κατάνυξη. Ψάλλουμε, όχι για να νιώσουμε καλλιτεχνική συγκίνηση, αλλά για να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για προσευχή. Γι' αυτό και οι ύμνοι της Εκκλησίας αναδύουν μια λυρική μεγαλοπρέπεια, η οποία όμως δεν εξάπτει την φαντασία, ούτε διεγείρει κατώτερες ορμές. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος συνιστά εγκράτεια και στην ψαλμωδία, γιατί σε περίπτωση αμετρίας ερεθίζει τη φιληδονία. Για τους παραπάνω λόγους οι Πατέρες απαγόρευσαν και τη χρήση μουσικών οργάνων στη λατρευτική μουσική. Κατ' εξαίρεση, σύμφωνα με τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, στην Παλαιά Διαθήκη επιτρεπόταν η χρήση οργάνων από συγκατάβαση του Θεού, εξαιτίας της ατέλειας των Εβραίων και της νηπιότητάς τους στην πίστη, αλλά και για να μην παρασυρθούν στην ειδωλολατρία. (1) Απ' όλα αυτά συμπεραίνει κανείς ότι η βυζαντινή μουσική, χωρίς να αγνοεί καθόλου την καλαισθησία και την τέχνη, αποφεύγοντας επιμελώς κάθε θεατρική επιτήδευση και κοσμική ελευθεριότητα, μας εντάσσει στη δυναμογόνο Ορθόδοξη παράδοση, στο πνεύμα και την αγία ζωή της Εκκλησίας. Εξυπηρετεί με άριστο τρόπο τις ανάγκες της λογικής και αθάνατης ψυχής μας. Μας βοηθά ν' ανακαλύψουμε ένα άλλο ύφος και να καλλιεργούμε ένα διαφορετικό ήθος. Συμβάλλει στην πνευματική μας καλλιέργεια που δεν έχει καμία σχέση με τους θορύβους του κόσμου, την ταραχή, την απατηλή έκσταση και την τόσο διατυμπανιζόμενη εκτόνωση απ' το καθημερινό άγχος. Συνοψίζοντας όλα τα πιο πάνω, θα χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα απ' το βιβλίο του Ν. Βασιλειάδη «Μουσική: νότες ζωής ή αντίλαλοι θανάτου;» που απαντάει στο ερώτημα: «ποια μουσική τελικά θα πρέπει να ακούμε;» Η μουσική που γαληνεύει την ψυχή, τονώνει τα ευγενικά και άγια συναισθήματα, πλησιάζει προς τον Θεό είναι καλή. Έχετε χρέος να την ακούτε. Η μουσική που επηρεάζει αρνητικά τη ζωή της προσευχής ή σας αφαιρεί την όρεξη και τη διάθεση για να μελετήσετε το λόγο του Θεού ή θολώνει τη σκέψη και αναστατώνει την ψυχή ή λιγοστεύει τον ενθουσιασμό και τον πόθο σας να εργασθείτε για το συνάνθρωπό σας ή για τη δόξα του Θεού ή πληγώνει την ψυχή σας ή εξάπτει τη νοσηρή φαντασία, αυτή η μουσική είναι κακή. Έχετε χρέος να μην την ακούτε. Το μέτρο της καλής μουσικής μας το δίνει ο αθάνατος στίχος του Βερίτη: «Και το βιολί σου ας παίζεται μ' αρχαίες φωνές και νέες? και με φωνές Βυζαντινές και με φωνές της Δύσης. Το κέντρο πάντως κι ο σκοπός, αρχή μαζί και τέλος θα μείνει πάντα ο Πλάστης μας κι ο Αρχηγός της πίστης». Φιλικά Γιώργος ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com ______________
