*Ο Σταμάτης Κλεάνθης από το Βελβενδό Κοζάνης, ο δημιουργός του
ΠΡΩΤΟΥ πολεοδομικού σχεδίου των Αθηνών.*
*Ο Σταμάτης Κλεάνθης (Βελβενδός Κοζάνης 1802 –
Αθήνα **1862), ο Μακεδόνας **πολεοδόμος, *
*από το
Βελβενδό **Κοζάνης, ήταν αυτός που σχεδίασε το πρώτο
**πολεοδομικό σχέδιο **των *
*Αθηνών. Επειδή αυτό το σχέδιο κρίθηκε πολυδάπανο, δεν
εφαρμόσθηκε. Αν εφαρμοζόταν το σχέδιο του Κοζανίτη Κλεάνθη, η
Αθήνα θα ήταν σήμερα διαφορετική, περίπου σαν *
*την Βιέννη και δεν θα την ανέφεραν οι Ευρωπαίοι, σαν «απαίσια
αλβανούπολη» όπως *
*την αποκάλεσε ο Αντρέ Μαλρώ. *
Ο *Σταμάτης Κλεάνθης* ήταν ένας *από τους επιφανέστερους Έλληνες *
*αρχιτέκτονες*
του
19ου αιώνα, δημιουργός αρκετών χαρακτηριστικών κτιρίων της Αθήνας
* *Βιογραφία*
* Γεννήθηκε το **1802*
παλληκάρι εντάχθηκε στον **Ιερό Λόχο*
τον **Αλέξανδρο Υψηλάντη*
αλλά αιχμαλωτίστηκε από τους **Τούρκους*
του Δραγατσανίου*
Δραπέτευσε και κατόπιν πήγε στο **Βερολίνο*
σπούδασε **αρχιτεκτονική*
Υπήρξε λάτρης των αναγεννησιακών μορφών, τις οποίες απέδιδε με
καλαισθησία και λιτότητα. Το 1828
μαζί με τον συνάδελφό του Έντουαρντ Σάουμπερτ
ήρθαν
στην Ελλάδα όπου ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας
τους
ανέθεσε την ευθύνη για τον σχεδιασμό δημοσίων κτιρίων. Το 1833
εκπόνησαν το πολεοδομικό σχέδιο
της Αθήνας
το οποίο
όμως δεν τέθηκε τελικά σε εφαρμογή γιατί κρίθηκε ως πολυδάπανο. Το 1834
συνέταξε τον πολεοδομικό σχεδιασμό
της πόλης του Πειραιά. Τα ονομαστότερα κτίρια του Κλεάνθη ήταν:
* Ο Γοτθικός
ναός
για την Αγγλικανική παροικία στην καρδιά της πρωτεύουσας, στην οδό
Φιλελλήνων.
* Το μέγαρο της Αγγλικής πρεσβείας στη πλατεία Κλαυθμώνος, που πλέον
έχει κατεδαφιστεί.
* Το μέγαρο της Κοντέσσας Θεοτόκη στην οδό Σωκράτους.
* Το παρά τον Ιλισσό μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας
(Villa
Ilissia)/ (1848) που έχει μετατραπεί σε Βυζαντινό Μουσείο.
* Ο πύργος της Δουκίσσης Πλακεντίας στη Πεντέλη.
* Το "Καστέλλον της Ροδοδάφνης".
* Η διαμορφωμένη από τον ίδιο *οικία του στην **Πλάκα*
όπου στεγάστηκε τα πρώτα 4 χρόνια της λειτουργίας του (**1837*
*1841*
το **Πανεπιστήμιο Αθηνών*
Τα έργα του Κλεάνθη έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική σημασία διότι
αποτελούν τα πρώτα δείγματα νεοελληνικού μεσογειακού ρυθμού
*Ήταν πολύ γνωστός στο εξωτερικό αφού ήταν ο πρώτος Έλληνας εκθέτης
στην Έκθεση του "Κρύσταλ Πάλας
του **Λονδίνου*
και
στην οποία έλαβε το πρώτο χρυσό Βραβείο.*
Εκτός όμως των αρχιτεκτονικών του δραστηριοτήτων είχε επιδοθεί και
σε επιχειρήσεις σχετικές με τη τέχνη του. Είχε εκμισθώσει τα λατομεία
μαρμάρου της Τήνου, της Πάρου και τελικά της Πεντέλης, τα μάρμαρα εκ των
οποίων χρησιμοποιούσε στις επενδύσεις των κτιρίων του. Για τα δείγματα
αυτά των μαρμάρων
είχε
τιμηθεί στο Λονδίνο με το Α΄ Χρυσό Βραβείο.
Ο Κλεάνθης είχε νυμφευθεί την αδελφή του στρατηγού Καρατζά. Πέθανε
το 1862
από
ατύχημα σε ένα από τα λατομεία του, άτεκνος.
*Πηγές: *
Κώστας Μπίρης, «Σταμάτης Κλεάνθης.Ο μεγαλοϊδεάτης αρχιτέκτων των
Αθηνών», στο: Συλλογικό, Πρώτοι Έλληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου
απελευθέρωσης, εκδ.Τεχνικό Επιμελλητήριο Ελλάδος, Αθήνα, 1976, σελ.59-84
*Ο ΒΕΛΒΕΝΔΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ*
Το *Βελβεντό * ( εναλλακτικές ονομασίες ο /Βελβενδός/, ή ο /Βελβεντός/ ή
το /Βελβενδό/ ) είναι κωμόπολη
της
περιφερειακής ενότητας Κοζάνης
και
έδρα της δημοτικής ενότητας Βελβεντού του δήμου Σερβίων - Βελβεντού
Απέχει 33 χιλιόμετρα από την πόλη της Κοζάνης
Στα δυτικά του χωριού κυλάει ο Αλιάκμονας
και *στα
ανατολικά υψώνονται τα **Πιέρια Όρη*
* *Ονομασία*
Για το όνομα της πόλης έχει διατυπωθεί η άποψη ότι προέρχεται είτε
από το λατινικό /Benevent//um// (= πέρασμα), / είτε από τις αρχαίες
Ούαλλες, πόλη που αναφέρει ο Πτολεμαίος ( Γεωγρ. 3, 23, "*Πόλεις δ'
εισίν εν Μακεδονία μεσόγειοι ώδε, ... Πιερίας ... Φυλακαί, Ούαλλαι
...")* Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η ονομασία του οικισμού σχετίζεται
με την αρχαία θρακική θεότητα Βενδώ. Λείψανα αρχαίου οικισμού έχουν
εντοπιστεί στο ύψωμα «Παλιόχωρα», που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα
νοτιοδυτικά του Βελβεντού.
*
* *Ιστορικά στοιχεία*
Σύμφωνα με την παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι του Βελβεντού ήταν
Λατίνοι έποικοι ή στρατιώτες που κατάγονταν από την πόλη Μπενεβέντο
της
Καμπανίας. Κατά τον Μεσαίωνα η πόλη αναφέρεται αποσπασματικά.. Τον 15ο
και 16ο αιώνα γνώρισε ανάπτυξη όμως κατά τις αρχές του 18ου αιώνα ο
πληθυσμός του καταπιεζόταν από τις αυθαιρεσίες του βοεβόδα Μουσταφά των
Σερβίων με αποτέλεσμα να προκληθεί η επέμβαση του σουλτάνου. Το διάστημα
μεταξύ των ετών 1763
επισκέφτηκε το Βελβεντό ο Κοσμάς ο
Αιτωλός
το1774
μετά από αίτημα των ντόπιων
προκρίτων και του επισκόπου Κοζάνης προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο,
δημιουργήθηκε η πρώτη σχολή στον οικισμό με πρώτο δάσκαλο τον πρώην
διευθυντή της ελληνικής σχολής Θεσσαλονίκης, Ιωνά Σπερμιώτη. Γύρω
στα 1815
σύμφωνα με τον Πουκεβίλ
το Βελβεντό διέθετε 428 σπίτια αλλά και μια μεγάλη ελληνική βιβλιοθήκη,
όμως τον επόμενο χρόνο η πόλη χτυπήθηκε από επιδημία ενώ η σχολή του
Βελβεντού θα παραμείνει κλειστή από το 1819
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης
του 1821
η
πόλη αλλά κυρίως οι γειτονικές της περιοχές λεηλατήθηκαν από τα
οθωμανικά στρατεύματα του Λουμπούτ. Το 1854
το Βελβεντό χτυπήθηκε εκ νέου από
επιδημία.
*Αρκετοί κάτοικοι του οικισμού συμμετείχαν ενεργά στον **Μακεδονικό
Αγώνα*
είτε
ως μέλη τοπικών επιτροπών είτε ως αντάρτες στα ένοπλα ελληνικά τμήματα
ενώ σημαντική ήταν και η οικονομική ενίσχυση που δόθηκε από τους
Βελβεντινούς της **Αθήνας*
Το Βελβεντό απελευθερώθηκε στις 11 Οκτωβρίου
όταν αποσπάσματα της I Μεραρχίας
εισήλθαν στην πόλη. Το 1929
πραγματοποιήθηκε ο ηλεκτροφωτισμός
του Βελβεντού.
Κατά τον πόλεμο του 1940 - 41
σκοτώθηκαν
πέντε κάτοικοι του Βελβεντού, όντες οπλίτες των ελληνικών ενόπλων
δυνάμεων ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου που
ακολούθησε έχασαν τις ζωές τους πάνω από 110 κάτοικοι της κωμόπολης.
*
* *Επιφανείς κάτοικοι*
Από το Βελβεντό κατάγονταν ο επίσκοπος Κίτρους Ζαχαρίας
ο λόγιος ιερομόναχος και τοπικός ευεργέτης Γεώργιος Σακελλαρίου, ο
χειρουργός και ιατροφιλόσοφος Δημήτριος Μπίρδας, *οι σύντροφοι
του **Ρήγα Φεραίου*
Παναγιώτης και Ιωάννης Εμμανουήλ, ο πολεοδόμος **Σταμάτης Κλεάνθης*
ο διαπρεπής παιδαγωγόςΧαρίσιος Παπαμάρκου
ο λόγιος Νικόλαος Παπαευαγγέλου, ο στρατιωτικός αρχίατρος, *γαμπρός του
στρατηγού**Μακρυγιάννη*
και
προσωπικός γιατρός των παιδιών του Γεωργίου Α'
Γεώργιος
Παπαζήσης
οι μακεδονομάχοι Μάρκος Παλαμίδης, Αντώνιος Ρήγας, Αθανάσιος Τζιουραλής,
Δημήτριος Χατζηζήσης, Χαρίσιος Λάμπρου ( διετέλεσε αργότερα και δήμαρχος
Βελβεντού ) και Γεώργιος Χατζόπουλος και ο πολιτικός Ιωάννης Αντωνιάδης
(1882-1952).
*
* *Αξιοθέατα*
Σημαντικά μνημεία του Βελβεντού αποτελούν οι ιεροί ναοί που σώζονται
μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα, ο παλιότερος είναι ο Άγιος Μηνάς στην είσοδο
του οικισμού, του οποίου *η κατασκευή χρονολογείται κατά τον 12ο αιώνα
μ.Χ*. ενώ άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Νικόλαος
( κτίσμα του 16ου αιώνα ) και ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που
κτίστηκε το 1804 <https://el.wikipedia.org/wiki/1804> και αποτελεί τον
μεγαλύτερο σε μέγεθος ναό του οικισμού.
*
* *Πολιτισμός - Αθλητισμός*
Το 1932 <https://el.wikipedia.org/wiki/1932> ιδρύθηκε στο Βελβεντό ο /ΑΣ
Βελβεντού Αετός/, ο οποίος αποτέλεσε τον πρώτο αθλητικό σύλλογο της
πόλης. Διέθετε τμήμα ποδοσφαίρου αλλά η ζωή του ήταν εξαιρετικά βραχύβια
καθώς διαλύθηκε το 1935 <https://el.wikipedia.org/wiki/1935>. Ακολούθησε
ο επίσης ποδοσφαιρικός σύλλογος /Όλυμπος/ που ήταν ενεργός από το 1962
ως το 1968
ενώ το 1969
το αθλητικό σωματείο Α.Σ.
Βελβεντό Κοζάνης
Επίσης στο Βελβεντό εδρεύουν μεταξύ άλλων ο ιδρυμένος το 1933
Αναμορφωτικός Όμιλος Βελβεντού «Ο
Πίερος»/, η /Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Βελβεντού «Ο Ευαγγελισμός της
Θεοτόκου»/ καθώς και ορειβατικός και κυνηγετικός σύλλογος. Παράλληλα,
τόσο στην Ελλάδα
όσο και στο εξωτερικό (ΗΠΑ
λειτουργούν πολιτιστικοί σύλλογοι απαρτισμένοι από άτομα που έλκουν την
καταγωγή τους από το Βελβεντό.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Αθηνά Τζινίκου - Κακούλη, /Λαογραφικοί αντίλαλοι του Βελβεντού/,
β΄έκδοση Νοέμβριος 1992,
2. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας
Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989
(Έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών).
3. Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), /Αφανείς
γηγενείς Μακεδονομάχοι/, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio
Press, Θεσσαλονίκη, 2008.
________
Orasi mailing list
για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση
orasi-requ...@hostvis.net
και στο θέμα γράψτε unsubscribe
Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας
στείλτε email στην διεύθυνση
Orasi@hostvis.net
διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα
http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net
Για το αρχείο της λίστας
http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/
παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011)
http://www.freelists.org/archives/orasi
__________
NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού
http://www.nvda-project.org/
__________
Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο
ρεπερτόριο επισκεφθείτε το
http://www.isobitis.com
______________
