ΟΤΑΝ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ – ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ 1965 https://www.youtube.com/watch?v=_n5WuerwZbw https://www.youtube.com/watch?v=lOYTWpZk8Gg&list=PL22C3C23E10BFDBD3&index=5 «Σε μια παρέλαση στη Νέα Υόρκη, με μουσικές, με χρώματα και με πλημμυρισμένη από κόσμο την 5η Λεωφόρο, βρισκόμουν μια Κυριακή απόγευμα το φθινόπωρο του 1963 όταν συνάντησα μια γυναικούλα να περπατάει μοναχή με μιαν απελπισμένη αδιαφορία για ό,τι συνέβαινε γύρω της χωρίς κανείς να την προσέχει, χωρίς κανέναν να προσέχει, μόνη, έρημη μες στο άγνωστο πλήθος, που την σκουντούσε, την προσπερνούσε ανυποψίαστο, εχθρικό, αφήνοντας την να πνιγεί μες στη βαθιά πλημμύρα της λεωφόρου, μέσα στη θάλασσα που ακολουθούσε, μέσα στ’ αγέρι που άρχισε να φυσά. Έμεινα στυλωμένος, ο μόνος που την πρόσεξε, κι έκαμα να την πάρω από πίσω, να την ακολουθήσω και πλησιάζοντάς την να της μιλήσω χωρίς να ξέρω τι να της πω, μα ίσαμε ν’ αποφασίσω, την έχασα από τα μάτια μου. Έτρεξα λίγο μπρος, ανασηκώθηκα στα πόδια μου για να την ξεχωρίσω, μα η μεγάλη μαύρη θάλασσα του κόσμου την είχε καταπιεί. Μέσα μου κάτι σκίρτησε οδυνηρά. Χωρίς να καταλάβω, είχα σταθεί έξω από το βιβλιοπωλείο του Ριτζιόλλι και στη βιτρίνα του, απέναντί μου ακριβώς, βρισκόταν ένα βιβλίο για τον Ντα Βίντσι με την Τζοκόντα στο εξώφυλλο του να μου χαμογελά απίθανα αινιγματική, αυτόματα μεγεθυμένη, όσο η γυναίκα που χάθηκε στον δρόμο. Δεν ξέρω γιατί όλ’ αυτά μπερδεύτηκαν περίεργα μέσα μου, μαζί μ’ ένα εξαίσιο θέμα του Βιβάλντι που είχα ακούσει πριν από λίγες ημέρες και που εξακολουθούσε να επανέρχεται τυραννικά στη μνήμη μου. Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ’ ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων. Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στην μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογός της κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί». Αυτά γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις στο εξώφυλλο του δίσκου «Το Χαμόγελο της Τζοκόντας», ενός δίσκου – ορόσημου στην ελληνική μουσική, με ένα μαγικό μουσικό κλίμα και με εκατομμύρια πωλήσεις στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο. Ένας δίσκος από αυτούς που ανακαλύπτονται από την κάθε γενιά και αποτελεί συνώνυμο της εξαίρετης μουσικής. Σύμφωνα με τα στοιχεία από την εξαίρετη μονογραφία «Μάνος Χατζιδάκις και λαϊκή μουσική παράδοση» (εκδ. Εμπειρία) της Ρενάτας Δαλιανούδη, ο κύκλος των τραγουδιών έχει τη δική του ιστορία, πριν ακόμη από εκείνη τη φθινοπωρινή ημέρα που ο Χατζιδάκις αποκρυστάλλωσε μέσα του τη μορφή τους. Το έργο, με τίτλο «10 τραγούδια για ορχήστρα στο ίδιο κλίμα», προοριζόταν για τη φωνή της Ζακλίν Ντανό, γράφηκε στο Παρίσι το 1962 αλλά ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Απρίλιο του 1965 ως ορχηστρικό, και μάλιστα σε παραγωγή του μεγάλου Κουίνσι Τζόουνς. Ο δίσκος κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ από τη Fontana με 12 ορχηστρικά μέρη και τίτλο «Gioconda's Smile», ενώ το 1965 εκδόθηκε στην Ελλάδα με τίτλο «Το χαμόγελο της Τζοκόντας» και υπότιτλο «10 τραγούδια για ορχήστρα». Τα δύο κομμάτια που είχαν αφαιρεθεί ήταν τα «Le Soldat» («Ο στρατιώτης») και «Les Athletes» («Οι αθλητές») ενώ πολύ αργότερα (το 1987) γράφηκαν και ελληνικοί στίχοι από τον Χατζιδάκι για το τραγούδι «Χορός με τη σκιά μου». Επίσης, υπάρχουν στίχοι και για το τραγούδι «Προσωπογραφία της μητέρας μου». Το ταξίδι του δίσκου συνεχίζεται μέσα στα χρόνια με συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον από το κοινό, αφού τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας του είχαν πουληθεί 500.000 δίσκοι παγκοσμίως ενώ μέχρι σήμερα υπολογίζονται ότι έχουν διατεθεί 3 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. «“Το Χαμόγελο της Τζοκόντας” είναι προσιτό, ευχάριστο, είναι σε όλους οικείο και παιδική μνήμη. Και κάτι ακόμη: αναδύει ένα έντονο ελληνικό άρωμα ενώ είναι και διεθνές. Ο Χατζιδάκις εδώ, χωρίς να χρησιμοποιεί στις τεχνικές του ακριβώς ελληνικά στοιχεία ή δικούς μας μουσικούς δρόμους καταφέρνει να δώσει μια έντονη ελληνικότητα. Χρησιμοποιεί τσέμπαλο αλλά και κιθάρα», λέει ο Γιώργος Πέτρου, διακεκριμένος μαέστρος και καλλιτεχνικός διευθυντής της Καμεράτας - Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής. Και είναι όντως έτσι. Είναι η αίσθηση της ροής του έργου, η παρουσία του τσέμπαλου σε πολλά μέρη που προσδίδει μια κλασική χροιά (και όχι μπαρόκ), όργανα και ήχοι της καθαρόαιμης τζαζ (κάτι που παρότρυνε ο ίδιος ο Κουίνσι Τζόουνς) όπως βιμπράφωνο ή σαξόφωνο (στον «Κύριο Νολλ»). Παράλληλα το ξεχωριστό κείμενο (υψηλής ποίησης κατά τη γνώμη μας) του ίδιου του Χατζιδάκι που συνοδεύει το κάθε τραγούδι αποκρυπτογραφεί την κάθε φορά συνθήκη γένεσης ή αποτελεί τον «φακό» για να καταδυθούμε στο χατζιδακικό «εργαστήρι». «Αν το κάθε τραγούδι είχε στίχους», γράφει ποιητικά ο Μάνος Χατζιδάκις στο κείμενο που συνοδεύει το έργο, «θα ’λεγε περίπου αυτά: «Όταν έρχονται τα σύννεφα» Τα σύννεφα πυκνά πυκνά μαζεύονται κι απειλούν την ισορροπία μου σ’ έναν αβέβαιο κόσμο. Ας μπορούσα να τα σταματήσω… Ας μπορούσα να διαφύγω μέσα από μια στενή λουρίδα ουρανού. Που θα με πήγαινε και ποιον θα συναντούσα εκεί; Όμως τα σύννεφα έχουν μαυρίσει τον ορίζοντα, την πόλη, την καρδιά μου και κάθε ελπίδα έχει χαθεί. Τα σύννεφα είναι κατάρα κι απειλή. Τα σύννεφα με σκεπάζουν. Κι είναι σιωπή. «Προσωπογραφία της μητέρας μου» Η μητέρα μου είναι γλυκιά και τρυφερή και μ’ αγαπάει. Θα ’θελε να ’χε σταματήσει ο χρόνος εκείνη τη στιγμή που μ’ έχει αντίκρυ και με κοιτάζει. Γνωρίζω εκείνη τη στιγμή καλά, μα δεν μπορώ, ούτε μπορεί να τη σταματήσει. Κι έτσι θα μείνει πάντα στη μνήμη μας, ευγενική και τρυφερή να καρτεράει μια δυο στιγμές που πέρασαν, μια δυο στιγμές που έζησα μοναδικά για κείνη. Έρευνα - Παρουσίαση : Κωνσταντίνος Καρεμφύλλης ________
Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com ______________
