Μια ιστορία και ένα τραγούδι από το κανάλι6.
ΔΕΛΦΙΝΙ ΔΕΛΦΙΝΑΚΙ ΜΑΝΟΣ ΛΟΙΖΟΣ – ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ – ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΑΤΖΗΣ 1968 https://www.youtube.com/watch?v=jAfU8Ed60Ik Για το τραγούδι «Δελφίνι Δελφινάκι» και τον Αρίωνα τον Κιθαρωδό αφηγείται ο δημιουργός του Λευτέρης Παπαδόπουλος: «Μπήκα στο Γυμνάσιο με τον Εμφύλιο. Είχα καλή συντροφιά σκελετωμένων από την πείνα συμμαθητών, που μερικοί, ύστερα από χρόνια, σήκωσαν ψηλά τις σημαίες του ταλέντου τους. Αναφέρω τρία ονόματα: Θόδωρος Αγγελόπουλος, Αλέκος Φασιανός, Χρήστος Γιανναράς. Θρησκευόμενοι και οι τρεις. Λιγότερο ο Φασιανός. Αλλά κι αυτός πήγαινε στο Κατηχητικό. Τον έσπρωχνε η μάνα του, που ήταν καθηγήτρια, φιλόλογος. Το Γυμνάσιο τότε (1947) ήταν οκτατάξιο: τελειώναμε το Δημοτικό, μπαίναμε στην 3η τάξη και τελειώναμε στην 8η! Τρίχες κατσαρές. Ήταν η «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» της εποχής, μια από τις τόσες που έχουν υποστεί εκατομμύρια ελληνόπουλα. Εν πάση περιπτώσει, στην τρίτη τάξη ένα από τα μαθήματά μας ήταν τα Αρχαία Ελληνικά. Στο Αναγνωστικό υπήρχε ένα κείμενο που άρχιζε έτσι: «Αρίων ο Μηθυμναίος, ο ενδοξότατος κιθαρωδός...». Συνεχιζόταν με τη γνωστή ιστορία του Αρίωνα, που καθισμένος στην πρύμνη ενός καραβιού έπαιζε την κιθάρα του - υπήρχαν και... κιθάρες στην αρχαιότητα; - και ένα σωρό δελφίνια ακολουθούσαν το πλοίο μαγεμένα από τη μουσική. Ξάφνου ξέσπασε φουρτούνα και το πλεούμενο πήρε να βουλιάζει. Πνιγόταν ο κόσμος! Ο Αρίων παράτησε την κιθάρα του και έπεσε στη θάλασσα, για να κολυμπήσει και να σωθεί. Και τότε ένα δελφίνι τον πήρε στην ράχη του και τον έβγαλε σώο στη στεριά! Το 1966 ο αδελφός μου δούλευε στον ΟΤΕ και τον είχαν διορίσει στην Πέτρα της Λέσβου (χωριό με ιστορία: πατρίδα του ζωγράφου Ορέστη Κανέλλη, του σκηνογράφου Τάκη Ελευθεριάδη, του συγγραφέα Ασημάκη Πανσέληνου και του σπουδαίου κομμουνιστή δημοσιογράφου, συντάκτη των «ΝΕΩΝ», Ορφέα Οικονομίδη). Δέκα λεπτά από την Πέτρα βρίσκεται ο Μόλυβος. Η αρχαία Μήθυμνα του Αρίωνα! «Πάμε;», μου λέει ο αδελφός μου. Πήγαμε. Και μου κόπηκε η ανάσα από την ομορφιά: κάστρο γενοβέζικο, σπίτια από πέτρα και ξύλο, θάλασσα. Και κόσμος που βάδιζε στα καλντερίμια γιαβάς γιαβάς. Ανατολή γεμάτη αρώματα και γλύκα. Ήταν η εποχή που είχα αρχίσει να συνεργάζομαι και με τον Μάνο Λοΐζο. Με τον νου μου στη Μήθυμνα και στον Αρίωνα, έκατσα κι έγραψα εκεί, στην Πέτρα, το «Δελφίνι - δελφινάκι». Πήρε το ποίημα ο Λοΐζος και χάζεψε. Τον άγγιξε, γιατί ήταν και ο ίδιος Ανατολίτης, τρελαινόταν για τη θάλασσα και τα δελφίνια κι όλο με παρακινούσε, να πάμε σε μια παραλία, να τραγουδήσουμε, να μαζευτούν δελφίνια, να μας πάρουν δύο απ' αυτά στις ράχες τους και να φύγουμε από την Ελλάδα - ήταν και δικτατορία -, και να πάμε να ζήσουμε μακριά από τις γυναίκες μας, σε μέρη εξωτικά, πανέμορφα. Την ίδια ημέρα που του 'δωσα τους στίχους, ο Μάνος κλείστηκε σ' ένα δωμάτιο κι έγραψε τη μουσική. Που ήταν υπέροχη! Έπρεπε, όμως, να περάσουμε και από το «αφεντικό», τον Μάτσα, να του παρουσιάσουμε το τραγούδι, για να το εγκρίνει (ή και να το απορρίψει, αν δεν του άρεσε). Μια και δυο, πήγαμε στο στούντιο της Οντεόν, ένα γραφειάκι σε μια στοά, Σταδίου 48, με ένα πιάνο, έναν καναπέ και τρεις καρέκλες, ήρθε και ο Μάτσας, και ο Λοΐζος έπιασε να παίζει στο πιάνο και να τραγουδάει: «Καβάλα στο δελφίνι, τον κόσμο γύρισα...». Με τους πρώτους στίχους γύρισα και είδα τον Μάτσα να στραβομουτσουνιάζει. Ο Λοΐζος σταμάτησε να παίζει. «Τι συμβαίνει;», ρώτησα. Ο Μάκης βρισκόταν σε αμηχανία. Έβγαλε τα γυαλιά του, τα ξαναφόρεσε, έτριψε με το μεσαίο δάχτυλο του δεξιού χεριού του τη μύτη του ψηλά προς το μέτωπο και μου είπε: «Ωραίο φαίνεται το τραγούδι, αλλά, βρε Λευτέρη, δεν γίνεται ν' αλλάξεις αυτό το "καβάλα"; Είναι δυνατόν να αρχίζει ένα τραγούδι με τη λέξη "καβάλα"; Ο κόσμος θα νομίζει άλλα πράγματα...». Ο Λοΐζος έπιασε τα γέλια. «Μα τι λέτε, κύριε Μάτσα; Αυτό το "καβάλα στο δελφίνι" είναι όλη η σαγήνη του τραγουδιού...». Άρχισα να επιχειρηματολογώ κι εγώ. Ο Μάκης άκουγε και φαινόταν ότι κάμπτεται σιγά σιγά. Και τελικά κάμφθηκε. Το τραγούδι γυρίστηκε σε δίσκο με τον Γιάννη Καλατζή και από το ίδιο καλοκαίρι το τραγουδούσε ολόκληρη η Ελλάδα! Βόλευε και ο ρυθμός του. Ήταν χασάπικος. Κι εκείνη την εποχή οι ξένοι τουρίστες, παραζαλισμένοι και μεθυσμένοι από τον ήλιο - ιδίως οι τουρίστριες -, μάθαιναν να χορεύουν αυτόν τον χορό, που αποτελούσε και τον βασικό κορμό ενός κομματιού που έγινε αργότερα παγκόσμιο σουξέ και όλοι οι ξένοι το χόρευαν παντού. Ήταν το καταπληκτικό, του Μίκη, «συρτάκι ντανς», με τον Αντονι Κουίν, στον «Ζορμπά» του Κακογιάννη. Το «Δελφινάκι» δεν έγινε παγκόσμιο σουξέ. Ο Λοΐζος, όμως, φώναζε «δελφινάκια» όσα κορίτσια γνώριζε εκείνο τον καιρό. Και αυτά χαίρονταν και καμάρωναν. Ξετρελάθηκε με το τραγούδι, εκτός από τα ανώνυμα κοριτσόπουλα πάσης φυλής και θρησκείας, και η Μελίνα. Μου είπε μια μέρα: «Θέλω να τραγουδήσω πολύ αυτό το πρόστυχο τραγουδάκι που έχεις γράψει με τον Λουίζο» (Λουίζο τον έλεγε). «Για ποιο τραγούδι μιλάς;». «Για το "Δελφινάκι"». «Και γιατί το χαρακτηρίζεις έτσι; Πού βρίσκεις την προστυχιά του;». «Πρόστυχο είναι. Έχει γύμνια, έχει θάλασσα και έρωτα στα βράχια». Έβαλε την κόρη του Ντασσέν και της έγραψε γαλλικούς στίχους. Που μιλούσαν, βέβαια, για την ίδια και τον παππού της, παλιό δήμαρχο της Αθήνας, που τη φώναζε «Μελινάκι». Το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δίσκο στη Γαλλία και ο τίτλος του, ακριβώς, ήταν αυτός: «Μελίνα - Μελινάκι». Την ημέρα της κυκλοφορίας του δίσκου, το 1968, η Οντεόν οργάνωσε μια λαμπρή πρες κόνφερανς σε ξενοδοχείο της Πλατείας Συντάγματος. (Πάνε πια αυτά τα μεγαλεία! Τα σκότωσε το Μνημόνιο, που ξέκανε και τη βιομηχανία του δίσκου. Σήμερα όλες οι μεγάλες εταιρείες δίσκων έχουν κλείσει και τα δισκάδικα, που κάποτε ήταν χιλιάδες, έχουν εξαφανιστεί. Και, φυσικά, εκατοντάδες άνθρωποι που δούλευαν στη δισκογραφία - ηχολήπτες, μηχανικοί ήχου, διαφημιστές, παραγωγοί, γραφίστες - μάλλον έχουν αλλάξει επάγγελμα.) Στην πρες κόνφερανς αυτή μιλήσαμε ο Λοΐζος κι εγώ, ο πατέρας Μάτσας και ο Δημήτρης Μυράτ. Τι είχε κάνει εντύπωση στον σημαντικό αυτόν ηθοποιό, που έγραφε μερικές φορές και στα «ΝΕΑ», αλλά, κυρίως, μετέφραζε από τα γερμανικά κείμενα για το θέατρο στο περιοδικό «Θέατρο» του Κώστα Νίτσου: «Δελφίνι - δελφινάκι, πάμε πιο γρήγορα / να δω τα γυριστά της τα ματοτσίνορα». Αυτή η ρίμα με τα «ματοτσίνορα» του είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Αντίθετα, σε μένα άρεσε ο στίχος «είπα να σε ξεχάσω, μα σ' αποθύμησα». Και ένιωσα μεγάλη χαρά και συγκίνηση όταν διάβασα ένα κείμενο του γνωστού συγγραφέα Γιάννη Ευσταθιάδη στο βιβλίο του «Προσωπολατρίες» για το «Δελφινάκι». Αυτό: «... Θα ήθελα να τελειώσω με προσωπική εξομολόγηση. Ηταν καλοκαίρι του 1999, στον Πόρο. Βραδάκι, σε παραθαλάσσια ταβερνούλα. Ημουν εκεί μ' εκείνην που έμελλε να είναι ως σήμερα η γυναίκα μου. Στα μεγάφωνα έπαιζε βραχνά το "Δελφίνι - δελφινάκι". Έσκυψα και τη φίλησα για πρώτη φορά. Δεν ξέρω αν είναι η δική της αντοχή που με ανέχεται τόσα χρόνια ή είναι η αντοχή των στίχων του Λευτέρη και της μουσικής του Λοΐζου που ευλόγησαν εκείνο το φιλί. Πάντως, στις αναπόφευκτες κρίσεις του πολυετούς γάμου μας είχα πάντα βάλσαμο και οδηγό τον στίχο του Λευτέρη από αυτό το τραγούδι: "Είπα να σε ξεχάσω, μα σ' αποθύμησα"». Και για να φύγουμε λίγο από το όνειρο και να προσγειωθούμε: νομίζω ότι το «Δελφίνι», σε μικρό δίσκο, έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα! Δεν υπήρχε τότε «τουριστικός» δίσκος - έτσι λέγανε τους δίσκους που με πασίγνωστα τραγούδια, σε διάφορες εκτελέσεις, βρίσκονταν ακόμη και σε μπακάλικα των νησιών - που να μην είχε αυτό το τραγούδι, τον «Επιπόλαιο», το «Στρώσε το στρώμα σου για δυο» και τα «Δειλινά» του Ζαμπέτα. Ο Χρήστος Λεοντής στο τραγούδι αυτό διακρίνει μια μουσική πρωτοτυπία: «Εμένα ένα από αυτά που μου αρέσουν πολύ είναι το “Δελφίνι – δελφινάκι”, ένα από τα πιο λαμπερά που κάνανε ο Λοΐζος με τον Παπαδόπουλο. Όμως, αυτό το τόσο ευχάριστο τραγούδι ξεκινάει από την πέμπτη βαθμίδα, κι ενώ είναι στην ντο, ξεκινάει στο σολ. Αυτό, όσοι είναι μουσικοί θα το καταλάβουνε. Ήταν προχωρημένο». Έρευνα - Παρουσίαση : Κωνσταντίνος Καρεμφύλλης ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net/ Εναλλακτικό αρχείο: http://hostvis.net/pipermail/orasi_hostvis.net/ παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ _____________ Κατάλογος ηχητικών βιβλίων για ανάγνωση http://www.hostvis.net/audiobooks/katalogos.xls Τα ηχογραφημένα βιβλία με φυσική φωνή προσφέρονται από τις βιβλιοθήκες που λειτουργούν οι φορείς των τυφλών ____________
