tpug Thu Dec 13 11:22:04 2001 EDT
Added files:
/phpdoc/tr/language expressions.xml
Log:
complete translation by Alper
Index: phpdoc/tr/language/expressions.xml
+++ phpdoc/tr/language/expressions.xml
<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-9"?>
<!-- $Revision: 1.1 $ -->
<chapter id="language.expressions">
<title>İfadeler</title>
<simpara>
İfadeler PHP'nin en önemli yapı taşıdır. PHP'de
yazdığınız herşey bir
ifadedir. İfadelerin en yalın fakat en doğru
anlatımı, "değeri olan
her şey"dir.
</simpara>
<simpara>
İfadelerin en temel şekilleri sabitler ve
değişkenlerdir. "$a = 5"
yazdığınızda, '5'i $a'ya atarsınız. '5',
kolaylıkla görüldüğü üzere değer
olarak 5'tir, başka deyişle '5' değeri 5 olan bir ifadedir
(bu durumda,
'5' tam sayı sabittir).
</simpara>
<simpara>
Bu atamadan sonra, $a'nın değerinin de 5 olmasını
beklersiniz, yani $b =
$a yazarsanız, bunun sanki $b = 5 yazmışsınız
gibi çalışmasını beklersiniz.
Başka deyişle, $a da değeri 5 olan bir ifadedir.
Herşey yolunda giderse,
bu kesin hatlarıyla oluşacak durumdur.
</simpara>
<para>
İfadelerin biraz daha karmaşık örnekleri
fonksiyonlardır. Örneğin, şu
fonksiyonları ele alalım:
<informalexample>
<programlisting role="php">
<![CDATA[
function foo ()
{
return 5;
}
]]>
</programlisting>
</informalexample></para>
<simpara>
Fonksiyon kavramına aşina olduğunuzu varsayarsak (eğer
değilseniz
fonksiyonlarla ilgili bölüme bakınız), <literal>$c = foo()</literal>
yazdığınızda <literal>$c = 5</literal>
yazmışsınız gibi olmasını
beklersiniz, ve haklısınız. Fonksiyonlar geri dönüş
değerleri değerindeki
ifadelerdir. foo() 5 döndürdüğü, 'foo()' ifadesinin değeri 5'tir.
Genellikle fonksiyonlar böyle durağan değerler döndürmek yerine bir
şeyleri
hesaplarlar.
</simpara>
<simpara>
<!-- dirge: floating point => kayan noktalı -->
<!-- dirge: composite => bileşik -->
Doğal olarak, PHP'deki değerler tam sayı olmak zorunda
değildir, ve çoğu zaman
değillerdir. PHP 3 çeşitli sayıl değerleri destekler:
tam sayı değerler, kayan
noktalı sayılar, dizgiler (sayıl değerler daha küçük
parçalara
'ayrıştıramayacağınız'
değerlerdir, örneğin dizileri ayrıştırabilirsiniz).
PHP ayrica iki çeşit bileşik (sayıl olmayan) değer
destekler: diziler ve
nesneler. Bu değer çeşitlerinin her biri değişkenlere
atanabilir ya da
fonksiyonlarca döndürülebilir.
</simpara>
<simpara>
Buraya kadar, PHP/FI 2 kullanıcıları bir
değişiklik hissetmemiş olmalı.
Halbuki, PHP ifadeleri çok daha ilerilere taşır, başka bir
çok programa
dilinin yaptğı gibi. PHP ifadelere dayalı bir dildir,
herşeyin bir ifade
olduğu fikri etrafına kurulmuştur. Daha önce göz
attığımız örneği ele
alalım, '$a = 5'. Burada iki değerin yer
aldığını görmek kolay, tam sayı
sabit olan '5'in değeri ve 5' olarak değiştirilen
$a'nın değeri. Ama
gerçek şu ki burada yer alan bir değer daha var, bu da atama
işleminin
kendi değeri. Atamanın kendisi atanan değeri alır,
burada 5. Gerçek
hayatta, ne yaptığı önemli olmadan, '$a = 5', 5
değerindeki bir ifadedir.
Bu sebepten, '$b = ($a = 5)' yazmakla '$a = 5; $b = 5;' yazmak
aynıdır
(noktalı virgüller ifade sonunu belirtir). Atamalar sağdan sola
gerçekleştiğinden, isterseniz '$b = $a = 5' de yazabilirsiniz.
</simpara>
<simpara>
<!-- dirge: pre-increment => ön-artırım -->
<!-- dirge: post-increment => son-artırım -->
İfadeye dayalı olmanın başka iyi bir örneği de
ön- ve son-artırım ve
azaltımdır. PHP/FI 2'nin ve başka pek çok dilin
kullanıcıları değişken++
ve değişken-- yazımına aşina olacaktır.
Bunlar artırım ve azaltım
işlemleridir. PHP/FI 2'de, '$a++' bildiriminin hiç bir değeri yoktu
(ifade
değildi), bu sebepten bunu atayamazdınız veya başka
şekilde
kullanamazdınız. PHP bunları, C'deki gibi, ifadelere çevirerek
artırım/azaltım kabiliyetlerini geliştirdi. PHP'de,
C'de olduğu gibi, iki
çeşit artırım vardır - ön-artırım ve
son-artırım. Hem ön-artırım hem
son-artırımın değişken değerini
artırması kesindir, ve değişken üzerindeki
etkileri birbiriyle aynıdır. Aralarındaki fark,
artırım ifadesinin
değeridir. '++$değişken' olarak yazılan
ön-artırımın değeri artırılan
değer kadardır (PHP değişkenin değerini
okumadan önce artırır, bu sebepten
ismi ön-artırım'dır). '$değişken++' olarak
yazılan son-artırımın değeri
$değişken'in orijinal değeri kadardır,
artırılmadan önceki (PHP değişkenin
değerini okuduktan sonra artırır, bu sebepten ismi
'son-artırım'dır).
</simpara>
<simpara>
İfadelerin çok yaygın bir biçimi
karşılaştırma ifadeleridir. Bu ifadeler,
&false; ya da &true; anlamına gelen 0 ya da 1 değerlerinden birini
alır.
PHP > (büyüktür), >= (büyük eşittir), == (eşittir), !=
(eşit
değildir), < (küçüktür), ve <= (küçük eşittir)
karşılaştırma
işlemlerini destekler. Bu ifadeler genellikle koşullu
çalıştırmalarda
kullanılır, örneğin <literal>if</literal> bildirimleri gibi.
</simpara>
<simpara>
İfadelerin burada ele alacağımız son örneği
bileşik işlem-atama ifadeleri.
$a'yı 1 artırmak istediğinizde basitçe '$a++' ya da '++$a'
yazacağınızı
biliyorsunuz. Peki ya daha fazla artırmak isterseniz, örneğin 3
kadar?
Birkaç defa '$a++' yazabilirsiniz, fakat bunun etkin ya da konforlu bir
yöntem olmadığı muhakkak. Çok daha yaygın bir yöntem
'$a = $a + 3'
yazmaktır. '$a + 3', $a artı 3 değerini alır, ve $a'ya
yazılır, bu da
$a'nın 3 kadar artırılması demektir. PHP'de ve C gibi
daha birçok dilde,
bunu daha kısa bir yolla yazabilirsiniz, zamanla daha açık ve
anlaşılabilir olacak bir yolla. $a'nın o anki değerine
3 eklemek '$a +=
3' olarak yazılabilir. Bu tam olarak "$a'nın değerini
al, buna 3
ekle, ve tekrar $a'ya yaz" demektir. Daha açık ve
anlaşılır olmasının
yanında daha hızlı da çalışır. '$a +=
3'ün değeri, sıradan bir atamanın
değeri gibi, atanan değerdir. Dikkat edin ki bu 3 değildir,
$a artı 3'ün
birleşmiş değeridir ($a'ya atanan değer budur). Her
iki-parçalı işlem bu
işlem-atama kipinde kullanılabilir, örneğin '$a -= 5'
($a'nın değerinden 5
eksilt), '$b *= 7' ($b'nin değerini 7 ile çarp), vs.
</simpara>
<para>
<!-- dirge: ternary => ternary -->
Başka dillerde görmediyseniz garip gelebilecek bir ifade daha var, ternary
koşulu işlemi:
<informalexample><programlisting>
<![CDATA[
$ilk ? $ikinci : $üçüncü
]]>
</programlisting></informalexample>
Eğer ilk alt-ifadenin değeri &true; ise (0 değilse), ikinci
alt-ifade
çalıştırılır, ve bu koşullu ifadenin
sonucudur. Değilse, üçüncü alt-ifade
çalıştırılır, ve değer budur.
</para>
<para>
Aşağıdaki örnek size, ön- ve son-artırım
işlemlerini ve ifadeleri genel
olarak biraz daha iyi anlamanızda yardımcı olacaktır:
<informalexample>
<programlisting role="php">
<![CDATA[
function double($i)
{
return $i*2;
}
$b = $a = 5; /* $a ve $b'ye 5 değerini ata */
$c = $a++; /* son-artır, $a'nın orjinal değerini (5)
$c'ye ata */
$e = $d = ++$b; /* ön-artır, $b'nin artırılmış
değerini (6) $d ve $e'ye
ata */
/* bu noktada $d ve $e 6'ya eşit */
$f = double($d++); /* $d'nin iki katını artırımdan
<emphasis>önce</emphasis>,
2*6 = 12, $f'ye ata */
$g = double(++$e); /* $e'nin iki katını artırımdan
<emphasis>sonra</emphasis>,
2*7 = 14, $g'ye ata */
$h = $g += 10; /* önce, $g 10 artırılır 24 olur. Sonra,
atamanın değeri
(24) $h'ye atanır, ve $h'de 24 olur. */
]]>
</programlisting>
</informalexample>
</para>
<simpara>
Bölümün başında çeşitli bildirimleri
anlatacağız demiştik, ve söz
verdiğimiz gibi, ifadeler de bildirim olabilir. Fakat, her ifade bir
bildirim değildir. Bu durumda, bildirim 'ifade' ';' şeklindedir, yani
noktalı virgülle izlenen bir ifadedir. '$b=$a=5;'te, $a=5 geçerli bir
ifadedir, fakat kendi başına bir bildirim değildir. Fakat
'$b=$a=5;',
geçerli bir bildiridir.
</simpara>
<simpara>
Bahsedilmesi gereken son bir nokta, ifadelerin doğruluğudur. Birçok
olayda, özellikle koşullu çalıştırımlarda ve
döngülerde, ifadenin kesin
değeri ile değil, &true; veya &false; olduğuyla
ilgilenirsiniz.
<!-- (PHP doesn't have a
dedicated boolean type) : WRONG, php does. -->
<!-- dirge: type-casting => tür dönüşümleri -->
&true; ve &false; (büyük/küçük harf ayrımı yok) sabitleri, mümkün
olan iki
boole değerdir. Gerekli olduğunda bir ifade otomatik olarak boole
değerine
çevrilir. Bunun hakkında daha fazla bilgi için <link
linkend="language.types.typecasting">tür dönüşümleri</link> bölümüne
bakınız.
</simpara>
<simpara>
<!-- dirge: expr => expr -->
PHP'deki ifade uygulaması tam ve çok güçlüdür, ve tamamiyle
açıklanması bu
el kitabının sınırları
dışındadır. Yukarıdaki örnekler size ifadelerin ne
olduğu ve işe yarar ifadeleri nasıl
oluşturacağınız konusunda fikir
vermiştir. Bu el kitabının içinde her türlü geçerli PHP
ifadesini
kastetmek için <replaceable>expr</replaceable> yazacağız.
</simpara>
</chapter>
<!-- Keep this comment at the end of the file
Local variables:
mode: sgml
sgml-omittag:t
sgml-shorttag:t
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-always-quote-attributes:t
sgml-indent-step:1
sgml-indent-data:t
sgml-parent-document:nil
sgml-default-dtd-file:"../../manual.ced"
sgml-exposed-tags:nil
sgml-local-catalogs:nil
sgml-local-ecat-files:nil
End:
vim600: syn=xml fen fdm=syntax fdl=2 si
vim: et tw=78 syn=sgml
vi: ts=1 sw=1
-->
