W Listach G.Luchesini, dyplomaty pruskiego do Cesarza Prus Wilhelma(?)
z Warszawy czasu Sejmu czteroletniego, znalazlem nastepujace informacje o dlugach
kahalnych:
Dlugi kahalne narastaly stopniowo od konca XVII wieku, powstaly z kontrybucji na rzecz
miast, z oplat dla podskarbiego i jego komisarzy. Wchodzily tu rowniez *dary* dla
radnych dygnitarzy za protekcje i obrone zwlaszcza w wielkich procesach o mordy
rytualne (sandomierski w 1698, zytomierski w 1753, jampolski w 1756, wojslawski w 1761
roku), ktore nabraly roz-glosu i pochlonely olbrzymie sumy genera1nosci zydowskiej na
tzw. dona charitativa. Gdy na sejmie w 1764 roku zlikwidowano centralne lnstytucje
samorzadnosci zydowskiej, wyznaczono rowniez specjalna komlsje likwidacyjna, ktora
zajela sie ustaleniem zadluzenia generalnosci ziemstw zydowskich. Zadluzenie to
wynosilo okolo 1,5 mlliona ziotych u roznych zakonow chrzescijanskich glownie u
jezuitow, franciszkan6w, dominikanow); wierzytelnosci magnatow siegaly okolo 900
tysiecy zlotych.
Uchwala Sejmu nie dotyczyla dlugow kahalnych roznych miast, w sumie wlelokrotnle
wiekszych. Np. dlugi kahalu w Poznaniu wynosily (w 1750 roku) okolo 400 tysiecy
zlotych; w Krakowle (w 1772) 470 tysiecy; we Lwowie 382 tysiqce. Dlugi te w duzej
mierze spowodowali seniorzy gmin, ktorzy dla utrzymania sie przy wladzy oplacali z
kasy kahalu ,,laske panska" - wojewodow i ich komisarzy.
Sejm Wielki 26 stycznia 1792 roku uchwalil ustawe o obliczeniu przez sa,dy
ziemianiskie dlugow kahalnych. Splate tych dlugow wiazano z kwestia uregulowanla
pozycji ludnosci zydowskiej w Rzeczypospolitej.
Dla porownania:
Kon kosztowal ok. 400 zl.
Placa sztygara wynosila ok. 100 zl miesiecznie.
Roczna gaza assesora 10 000 zl.
Nawet jesli dlugi podatkowe innych grup ludnosci byly wieksze,
te dlugi tez nie nalezaly do malych.
Pozdrowienia
Jacek Gancarczyk
http://www.eurofresh.se
