Maa Angku Aslim Nurhasan sarato Rbng Lapau nan Basamo,
MakNgah prowaikan postiang nan partamu tantang Danau Maninjau jo email pribadi
ka Murai Kukuban (Rita Desfitri) nan sadang di Tapi Danau Maninjau. Karano
Murai takuruang di Lua, indak mamostiang ka Lapau, MakNgah lah baiyo batido jo
Rita, barangkali rancak komentarnyo ditaruihkan ka Lapau. Iko Komentar Murai
Kukuban ka Lapau untuk kito maklumi basamo-samo.
Salam,
-- MakNgah
Sjamsir Sjarif
Di Tapi Riak nan Badabua
--- On Sun, 9/30/12, Rita Desfitri Lukman wrote:
From: Rita Desfitri Lukman
Subject: Asal-Usul Danau Maninjau Re: Fw: Re: Abak
To: "Hambo Ciek"
Date: Sunday, September 30, 2012, 6:06 AM
Mak Ngah,
Tarimo Kasih lah mak ngah taruihkan posting Bang Aslim tantang Asal-usul danau
Maninjau tu.
Kito memang tahu Bang Aslim adolah urang nan sangat concern dengan kelestarian
adat dan budaya awak, tamasuak jo urusan silek nyo.
Mambaco carito nan ditaruihkan Bang Aslim, nampaknyo dek carito tu lah
baterjemahkan ka bahaso Indonesia, nuansa pantunnyo agak kurang bernafaskan
pantun maninjau. Tapi memang secara garis besar, carito bujang sambilan baitu,
walaupun agak saketek babeda. jo versi tuo-tuo nan kami danga di Maninjau dulu.
Kalau carito nan kami danga langsung dari muluik niniak saisuak, antaro si Sani
jo si Giran bukan batamu pandang suatu hari katiko Datuak Limbatang sekeluarga
bakunjung ka rumah Bujang Sambilan. Dalam versi dulu tu, si Sani jo si Giran ko
memang lah bamain basamo sajak ketek. Maklumlah karano Datuak
Limbatang adolah mamak kanduang dari 10 urang badunsanak tu (bujang sambilan +
si Sani).
Apolai dibanding kakaknyo nan bujang sambilan, labiah banyak si Giran ko sayang
dan namuah bamain jo mamparatikan si Sani sajak ketek, mungkin dek si Giran ko
juo anak tongga babeleng.
Babelok topik snek,
Istilah Maninjau sendiri kadang-kaang memang di salah artikan urang.
Walaupun danaunyo banamo Danau Maninjau, tapi nan nagari Maninjau itu sendiri
hanyolah sebuah nagari nan talatak di pinggir timur danau Maninjau, dalam
kecamatan X Koto, nan kini banamo kecamatan Tanjung Raya. Jadi sakuliliang
danau Maninjau tu tamasuak dalam kecamatan Tanjung Raya, tapi nan nagari
Maninjau kami hanyo snek se di pinggiran timur arah jalan ka Bukittinggi :)
Sasuai jo paan niniak moyang kami nagari Maninjau dijalehkan bateh-bateh nagari
Maninjau:
Batang Maransi bateh jo Bayua
Batang Tumayo jo Sungai Batang
Ladang Sapuluah, Ladang
Balimo
Paparangan, Kuok jo Ladang Tinggi
Rimbo Takuruang jo Puncak Gasang
Rateh bateh jan nyo hilang.
Nagari-nagari lain nan memiliki Danau Maninjau adolah nagari Bayua, nagari
Sungai Batang, nagari Tanjuang Sani, jo Nagari VI Koto. Itu sababnyo dulu
disabuik kecamatan X Koto.
Sabalun tahun 1920, Sekitar Danau Maninjau masih terdiri dari 2 buah kecamatan:
Kecamatan IV Koto (nagari Maninjau, Sungai Batang, Tanjung Sani, Bayur) dan
Kecamatan VI Koto (Kotobaru, Tanjung Batung/Koto Tinggi, Paninjauan, Koto
Kaciek, Koto gadang, Koto Malintang). Di maso pemerintahan belando,
masing-masing kecamatan masih dikepalai seorang asisten demang, baru kemudian
digabung jadi kecamatan X koto, nan akhirnyo menjadi kecamatan Tanjung Raya
dengan ibu negerinya Maninjau.
Satiok nagari di lingkungan danau Maninjau punyo bahasa, dialek, dan adat
budaya masing-masing. Walaupun baitu, nagari Maninjau, seperti halnyo
beratur-ratus nagari lainnya
di Minangkabau, tetap mengacu ka cupak usali dan UU nagari dalam Lmbago nan
Sapuluah.
Manuruik tambo nagari Maninjau, diterangkan bahwa adat nan dipakai dalam nagari
Maninjau menganut kelarasan Budi Chaniago, jadi duduak samo randah, tagak samo
tinggi.
Dalam nagari Maninjau, ado 4 kelompok besar famili nan saling sambung
menyambung silaturrahmi.
Kelompok pertamo adolah famili Chaniago
Kelompok kaduo adolah famili Malayu
Kelompok katigo adolah famili gabungan Guci Piliang
Kelompok ka ampek adolah Famili tigo suku (Tanjung, Koto, Sikumbang).
Jadi suku-suku anak nagari Maninjau hanyo salah satu dari nan 7 (Chaniago,
Malayu, Guci, Pili, Tanjung, Koto atau Sikumbang).
Dalam nagari Maninjau, ado 24 urang Pangulu Andiko, dan 24 Datuak Panungkek
(wakil pangulu Andiko) dari 7 suku tersebut. Panggilan kepada beliau-beliau
pangulu Andiko adolah 'ANGKU', Bukan Angku Datuak. Kalaupun di sabuik Datuaknyo
disarankan
disabuikkan dala datuaknyo sekalian. Misal: mamanggia pangulu nan bagala Dt.
Rajo Basa adolah ANGKU atau ANGKU DATUAK RAJO BASA. Mamanggia sekedar ANGKU
DATUAK diasonyo disarankan indak, kecuali datuak panungkek nan acok dipanggia
cukuik ANGKU atau DATUAK sajo.
JAdi panggilan ANGKU adolah panggilan nan sangat terhormat di nagari Maninjau.
Sabab angku di Maninjau hanyo dialamatkan kepada 3 hal: pangulu andiko, atau
mamak dari mande, atau urang nan memang sangat-sangat dihormati.
Eh, lah kama-kama ota awak ko mak ngah. Foto abak nan Ita kirim kapatang alah
mak ngah liekkan? Lah puang dari latihan Zumba tu? Hati-hati ka rarak tulang
mak ngah yo,