sarant posted: "Η παροιμία το λέει καθαρά, συμβουλεύει να μη δίνουμε υποσχέσεις αν δεν μπορούμε να τις κρατήσουμε: Μην τάξεις σ΄άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι. Για τους αγίους δεν ξέρω, αλλά τα παιδιά έχουν εξελιχτεί από τότε που βγήκε η παροιμία ίσαμε σήμερα. Μπορεί ο " Respond to this post by replying above this line New post on Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία
.και σε παιδί κουλούρι by sarant Η παροιμία το λέει καθαρά, συμβουλεύει να μη δίνουμε υποσχέσεις αν δεν μπορούμε να τις κρατήσουμε: Μην τάξεις σ΄άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι. Για τους αγίους δεν ξέρω, αλλά τα παιδιά έχουν εξελιχτεί από τότε που βγήκε η παροιμία ίσαμε σήμερα. Μπορεί ο Κώστας Βάρναλης να θυμόταν με πίκρα άσβηστη, ογδόντα χρόνια μετά, το κουλούρι που δεν θέλησε να του αγοράσει η μητέρα του, αλλά στις μέρες μας η πελατεία των κουλουρτζήδων κυρίως από ενήλικες αποτελείται. Το κουλούρι είναι αρτοσκεύασμα, συνήθως στρογγυλό, πασπαλισμένο συνήθως με σουσάμι. Λέγεται και σιμίτι, τουρκικό δάνειο από το simit, και ίσως αντιδάνειο αν η τουρκική λέξη ανάγεται, μέσω αραβικών, στο αρχαίο σεμίδαλις (απ' όπου το σιμιγδάλι). Όταν το κουλούρι μικρύνει και γίνει κουλουράκι παύει να είναι σχεδόν αναγκαστικά στρογγυλό και μπορεί να έχει διάφορα σχήματα, αλλά γλωσσικά, και ετυμολογικά, η λέξη κουλούρι είναι στενά δεμένη με το στρογγυλό σχήμα. Για παράδειγμα, η κουλούρα δεν μόνο είναι το μεγάλο κουλούρι. Λέμε βέβαια λαμπροκουλούρα το γιορταστικό ψωμί που είναι ζυμωμένο σε στρογγυλό σχήμα, και με αβγό πασχαλινό αντί για τρύπα στη μέση, ενώ κριθαροκουλούρα με λάδι (βιολογικό, φυσικά) είναι, όπως αποκάλυψε ο υπουργός κ. Στουρνάρας, το μυστικό όπλο που τον βοηθάει να υπερθεματίζει ακούραστα στις απαιτήσεις της τρόικας, αλλά η λέξη έχει πολλές άλλες σημασίες, όλες δηλωτικές του δακτυλιοειδούς σχήματος. Κουλούρα λέμε, ας πούμε, το σωσίβιο που χρησιμοποιούν τα παιδιά όταν μαθαίνουν κολύμπι (μετά, παίρνουν προαγωγή, από την κουλούρα στα μπρατσάκια). Κουλούρα λέμε και κάθε εύκαμπτο υλικό τυλιγμένο σε τέτοιο σχήμα, δακτυλίου, κυρίως μια κουλούρα σκοινί ή σύρμα. Λέμε και το στεφάνι στη λεκάνη του αποχωρητηρίου. Και πιο μεταφορικά, βέβαια, κουλούρα είναι το στεφάνι του γάμου, σκωπτικά κυρίως. "Θα τα βρεις μαζί μου σκούρα κι ας με παίρνεις γι' αγγελούδι, θα μου βάλεις την κουλούρα και θα πεις κι ένα τραγούδι" τραγουδούσε η Μαίρη Λίντα το 1957 σε μουσική και στίχους (; ) Μανώλη Χιώτη. Κουλούρα, ή και κουλούρι, είναι και το μηδενικό, ο κακός βαθμός στο σχολείο, τουλάχιστο σύμφωνα με τα λεξικά. Στην εποχή μου το λέγαμε, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο τα σημερινά παιδιά το λένε ακόμα -ή μάλλον, αυτά που ξέρω καλά δεν το λένε. Κουλούρι είναι και ένας σατιρικός ιστότοπος με παρωδίες ειδήσεων, που μερικές φορές έχει πλάκα -όχι πάντα, ούτε καν πολύ συχνά. Το κουλούρι δεν έχει σχέση με τον κόλουρο (π.χ. τον κώνο), παρόλο που κάποιοι βυζαντινοί έτσι το ετυμολογούσαν. Όμως έχει ετυμολογική σχέση με μιαν άλλη λέξη, που και σήμερα τη χρησιμοποιούμε. Δεν δηλώνει κάτι που τρώγεται, ούτε κάτι στρογγυλό, αλλά αντίθετα κάτι που το βάζουμε στο μάτι μας όταν μας πονάει. Θα το καταλάβατε, είναι το κολλύριο. Πώς φτάσαμε από το κολλύριο στο κουλούρι; Η αρχαία κολλύρα (ή κόλλιξ) ήταν το στρογγυλό ψωμάκι, λέξη που πιθανώς είναι δάνειο, ίσως από τα περσικά. Το υποκοριστικό της κολλύρας, το κολλύριον, είχε δυο σημασίες: στρογγυλό ψωμί ή ζυμάρι, αφενός, και σβώλος ζύμης, και γενικά σβώλος αφετέρου. Όμως η σημασία του σιγά-σιγά εξειδικεύτηκε στα φαρμακευτικά σκευάσματα που είχαν μορφή πολτού, αλοιφής. Αυτό ήταν το κολλύριον ή κολλούριον, φάρμακο γενικώς, αλλά σιγά-σιγά φάρμακο για τα μάτια, και ενώ στην αρχή δεν ήταν υγρό μετά έφτασε στη σημερινή σημασία, ένα υγρό φάρμακο για τα μάτια. Είναι ενδιαφέρον πώς αλλάζουν, σιγά-σιγά, με διολίσθηση, οι σημασίες μέσα στους αιώνες -και από το πολτώδες φαγώσιμο φτάνουμε στο υγρό φάρμακο, και μάλιστα για τα μάτια. Επειδή το κουλούρι και η κουλούρα έχουν την απώτερη ετυμολογική τους αρχή στο κολλύριο, το λεξικό Μπαμπινιώτη προτιμά να γράφει *κουλλούρι και *κουλλούρα, παρόλο που η συσχέτιση με το σημερινό κολλύριο μόνο παραπλανητική είναι. Το ΛΚΝ και τα άλλα λογικά λεξικά γράφουν "κουλούρι", όπως όλος ο κόσμος. Έχουμε και την Κούλουρη, δηλαδή τη Σαλαμίνα, αλλά αυτή σύμφωνα με τα λεξικά που κοίταξα μάλλον δεν ετυμολογείται από το κουλούρι, αλλά, λένε, από τη λ. κόλουρος διότι έτσι είναι το σχήμα της -δεν ξέρω αν είναι πειστικό αυτό, πάντως η Κούλουρη, τουλάχιστον, δεν κινδυνεύει να γραφτεί με δύο λάμδα. Κι έτσι κλείσαμε την κουλούρα ή έστω τον κύκλο του κουλουριού! sarant | 16 Ιουλίου, 2013 στις 09:43 | Ετικέτες: Κουλούρι, Μαίρη Λίντα, Μανώλης Χιώτης, κουλούρα, κολλύριο | Κατηγορίες: Ετυμολογικά, Ιστορίες λέξεων, Λεξικογραφικά, Φρασεολογικά | URL: http://wp.me/prI7N-2px Σχόλιο See all comments Unsubscribe or change your email settings at Manage Subscriptions. Trouble clicking? Copy and paste this URL into your browser: http://sarantakos.wordpress.com/2013/07/16/koulouri-2/ Thanks for flying with WordPress.com -------------------------------------------------------------------------------- No virus found in this message. Checked by AVG - www.avg.com Version: 10.0.1432 / Virus Database: 3204/5994 - Release Date: 07/15/13 ________ Orasi mailing list για την διαγραφή σας από αυτή την λίστα στείλτε email στην διεύθυνση orasi-requ...@hostvis.net και στο θέμα γράψτε unsubscribe Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το διαβάσουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας στείλτε email στην διεύθυνση Orasi@hostvis.net διαβάστε τι συζητά αυτή η λίστα http://hostvis.net/mailman/listinfo/orasi_hostvis.net Για το αρχείο της λίστας http://www.mail-archive.com/orasi@hostvis.net παλαιότερο αρχίο (έως 25/06/2011) http://www.freelists.org/archives/orasi __________ NVDA δωρεάν αναγνώστης οθώνης ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού http://www.nvda-project.org/ __________ Για καλή Ελληνική και ξένη μουσική, Θεατρικά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο επισκεφθείτε το http://www.isobitis.com Φιλοξενείται δωρεάν από τον server της orasi mailing list http://www.hostvis.net ______________
