| Petak, 28. mart 2003. |
Broj 32110 VEK PRVI |
|
Genocida nije biloPo osnovu negativnih
stopa prirodnog priraštaja broj Mađara u Srbiji između dva poslednja
popisa smanjen je za čak 10,2 odsto, odnosno za 34.896 stanovnika. To
znači da je u Srbiji između dva poslednja popisa umrlo 34.896 Mađara više
nego što je rođeno
Petar Bjelica *
Proteklih nedelja pojavilo se nekoliko
informacija o proterivanju Mađara izvršenih na području Vojvodine u
poslednjoj deceniji prošlog veka. Primera radi, Jožef Kasa, potpredsednik
republičke vlade i predsednik SVM (kao gost "TV Politika" u emisiji
"Presing" 25. februara), rekao je da je oko 50.000 Mađara prisilno
napustilo svoja vekovna ognjišta što je oko 1/7 ukupnog broja Mađara u
Srbiji, dodajući pri tom da je spreman da o tome posvedoči i pred
Tribunalom u Hagu.
Do brojke od oko 50.000 proteranih Mađara Kasa je došao
jednostavno oduzimanjem broja Mađara prema popisu iz 2002. godine
(293.299) od broja Mađara prema popisu iz 1991. godine (343.800) što znači
da je broj Mađara u Srbiji između dva poslednja popisa smanjen za 50.501
duša. Međutim, pre nego što je ovu, van svake sumnje vrlo negativnu
tendenciju okvalifikovao kao proterivanje Kasa je trebalo da pažljivije
proanalizira uzroke njenog nastanka. Da je tako postupio onda bi lako
uočio dva vrlo bitna razloga koja nemaju nikakve veze sa proterivanjem,
jer se tiču izmena u metodologiji obračuna ukupnog, odnosno stalnog
stanovništva na dva poslednja popisa i tzv. bele kuge (negativne stope
prirodnog priraštaja) koja je već poodavno prisutna na području Vojvodine,
a naročito među Mađarima koji zauzimaju sam vrh starosne piramide.
U Saopštenju Republičkog zavoda za statistiku, br. 295, od
24. 12. 2002, u kome su prezentirani konačni rezultati popisa stanovništva
2002. prema nacionalnoj ili etničkoj pripadnosti, u predgovoru na prvoj
strani, između ostalog stoji sledeće objašnjenje: "Po definiciji iz popisa
1991, u stalno stanovništvo je, pored stanovništva u zemlji, bilo
uključeno i stanovništvo na tzv. privremenom radu u inostranstvu, kao i
članovi porodice koji su s njima boravili u inostranstvu.
Po osnovu negativnih stopa prirodnog priraštaja broj
Mađara u Srbiji između dva poslednja popisa smanjen je čak za 10,2 odsto,
odnosno za 34.896 stanovnika. To znači da je u Srbiji između dva poslednja
popisa umrlo 34.896 Mađara više nego što je rođeno. Napominjemo da su
negativne stope prirodnog priraštaja prisutne i kod Srba kao većinskog,
kao i kod nekih drugih naroda tako da je po ovom osnovu broj Srba u Srbiji
između dva popisa manji za 173.451 stanovnika.
Dakle, po osnovu metodoloških izmena i negativnih stopa
prirodnog priraštaja broj Mađara u Srbiji između dva poslednja popisa
manji je za 41.217 stanovnika. Ostaje da se objasni šta se desilo sa 9.284
Mađara koliko ih je zaista otišlo iz Srbije. Da li su svi oni proterani sa
svojih vekovnih ognjišta, kako reče Kasa, ili ima i drugih razloga
njihovog iseljavanja? (Ističem da i Srba u Vojvodini, od popisa 1991. do
popisa 2001, ima manje za 39.785 žitelja, a u Srbiji čak 173.451.)
Radi dobijanja odgovora na ovo pitanje konsultovali smo
Statistički godišnjak Mađarske za 2002. godinu. Prema podacima iz tabele
(3. 10 str. 40) broj imigranata iz Jugoslavije u Mađarsku po pojedinim
godinama je izgledao ovako:
Verovatno je da najveći broj imigranata u Mađarsku iz
Jugoslavije otpada na Mađare, ali je sasvim sigurno da je određeni broj
Mađara iz Srbije, pre svega onih visokoobrazovanih i visokokvalifikovanih,
otišao u SAD, Kanadu i druge razvijene zemlje. Takođe je verovatno da među
imigrantima u Mađarsku ima i Srba, kao i drugih naroda koji žive u Srbiji.
Vrlo je moguće da je neko od 9.284 Mađara, koliko ih je
otišlo iz Srbije (između dva poslednja popisa), otišao pod pritiskom
srpskih nacionalista, ali sa sigurnošću možemo ustvrditi da nisu svi
proterani. Naime, mađarska statistika ne registruje imigrante iz
Jugoslavije do 1993, odnosno iseljavanje Mađara iz Vojvodine počinje tek
sa drastičnim zaoštravanjem ekonomske i političke krize na našim
prostorima, jer je životni standard naglo padao. Na drugoj strani, u
Mađarskoj su reforme bile u jeku i krenulo se krupnim koracima napred.
Slobodni smo da zaključimo da je najveći broj Mađara od
9.284 otišao iz Srbije iz ekonomskih razloga. Na ovakav zaključak upućuje
podatak da je u toku 2001, dakle posle rušenja režima Miloševića, u
Mađarsku otišlo 1.324 stanovnika Srbije, odnosno po pojedinim godinama
najviše posle 1997. godine.
Na pitanje da li je izvršen genocid nad Mađarima u Srbiji
u poslednjoj deceniji prošlog veka, na osnovu svega napred izloženog,
smatramo da se bez dvoumljenja može odgovoriti sa "ne". Naime, po
definiciji, genocid je "sistematsko uništavanje jedne etničke grupe ili
čitavih naroda, ubijanjem ili masovnim istrebljavanjem njenih stanovnika i
rasturanjem njenih političkih, socijalnih, kulturnih i religioznih
ustanova".
Dakle, polazeći od ovakve definicije genocida, možemo
tvrditi da ga na području Srbije nije bilo nad pripadnicima mađarske
nacionalnosti, jer ih Srbi kao većinski narod nisu sistematski uništavali
niti su im rasturali kulturne, socijalne, političke i religiozne ustanove.
Možemo pretpostaviti da Kasa, govoreći o nasilnom
proterivanju Mađara u Vojvodini ima u vidu određeni broj Mađara koji je
zaista pod pritiskom napustio svoja vekovna ognjišta, ali taj broj mora
biti višestruko manji od cifre kojom on barata. Takođe, možemo
pretpostaviti da Kasa raspolaže podacima o nosiocima i izvršiocima
pritisaka nad Mađarima, bilo da su u pitanju pojedinci ili organizovane
grupe, te bi bilo dobro da dokumentaciju s kojom raspolaže stavi na uvid
nadležnim organima gonjenja kako bi počinioci pritisaka nad Mađarima, pa i
ostalim narodima bili rigorozno i primereno kažnjeni.
Samo na taj način možemo eliminisati ekstremni
nacionalizam. S druge strane, insistiranje na nasilnom proterivanju
(genocidu) i tamo gde ga nije bilo vodi ka raspirivanju nacionalističkih
strasti i pogoršanju odnosa između pojedinih naroda tako da ide naruku
ekstremistima svih boja koji će to zloupotrebljavati.
* Naučni savetnik u penziji
|
