Sampurasuun Barayaaaaa....,
Aya oleh oleh Wangsit siliwangi, bilih aya anu teu acan apal mangga bae di buka sareng di baca.
Baktos
Asep Oeking
Do you Yahoo!?
Yahoo! Mail - now with 250MB free storage. Learn more.
Komunitas Urang Sunda --> http://www.Urang-Sunda.or.id
Yahoo! Groups Links
- To visit your group on the web, go to:
http://groups.yahoo.com/group/urangsunda/
- To unsubscribe from this group, send an email to:
[EMAIL PROTECTED]
- Your use of Yahoo! Groups is subject to the Yahoo! Terms of Service.
Urang Sunda - :: KUSNET - Komunitas Urang Sunda di Internet ::
GAPURA Kintunan ti Mama Manar
UGA WANGSIT SILIWANGI
Saur Prabu Siliwangi ka balad Padjadjaran anu milu
mundur dina sateuacana ngahiang: “Lalakon urang ngan
nepi ka poe ieu. Najan dia kabehan ka ngaing pada
satia,
tapi ngaing heunteu meunang mawa dia pipilueun, ngilu
jadi balangsak, ngilu rudin bari lapar.
Dia mudu marilih, pikeun hirup kahareupna, supaya engke
jagana jembar senang mugih mukti, bisa ngadegkeun deui
Padjadjaran.
Lain Padjadjaran nu kiwari, tapi Padjadjaran anu anyar,
nu ngadegna digeuingkeun ku obah jaman;
Pilih: ngaing moal ngahalang-halang. Sabab pikeun
ngaing, heunteu pantes jadi raja amun somah sakabehna
lapar bae jeung balangsak.
Darengekeun:
Nu dek tetep ngilu jeung ngaing, geura misah ka beulah
kidul;
Anu hayang balik deui ka dayeuh nu ditinggalkeun, geura
misah ka beulah kaler;
Anu dek kumawula ka nu keur jaya, geura misah ka beulah
wetan;
Anu moal milih ka saha-saha, geura misah ka beulah
kulon;
Darengekeun:
Dia nu di beulah wetan, masing nyararaho : Kajayaan
milu
jeung dia; nya turunan dia anu engke bakal marentah ka
dulur jeung ka batur. Tapi masing nyaraho, arinyana
bakal kamalinaan. Engke bakal aya balesna.
Jig geura narindak !
Dia nu di beulah kulon; papay ku dia lacak Ki Santang !
Sabab engkena turunan dia jadi panggeuing ka dulur
jeung
ka batur. Ka batur urut salembur, ka dulur anu nyorang
saayunan, ka sakabeh nu rancage di hatena.
Engke jaga mun tengah peuting, ti gunung Halimun
kadenge
sora tutunggulan, tah eta tandana : saturunan dia
disambat ku nu dek kawin di Lebak Cawene. Ulah sina
talangke. Sabab talaga bakal bedah; Jig, geura narindak
! Tapi ulah ngalieuk ka tukang !
Dia nu marisah ka beulah kaler; darengekeun: !
Dayeuh ku dia moal kasampak, ngan ukur tegal
baladaheun.
Turunan dia, lolobana bakal jadi somah. Mun aya nu jadi
pangkat, bakal luhur di pangkatna, tapi moal boga
kakawasaan. Ariyana engke jaga, bakal kaseundeuhan
batur. Loba batur tinu anggang, tapi batur nu sarusah
jeung batur nu nyusahkeun. Sing waspada !
Sakabeh turunan dia ku ngaing bakal dilanglang. Tapi,
ngan di waktu nu perlu. Ngaing bakal datang deui,
nulungan nu barutuh, mantuan anu sarusah, tapi ngan anu
hade laku lampahna. Mun ngaing datang moal kadeuleu,
mun
ngaing nyarita moal kadenge.
Memang ngaing bakal datang. Tapi ngan ka nu geus
rancage
hatena, kanu weruh disemu anu saestu, anu ngarti kana
wangi nu sajati jeung nu surti lanti pikirna, nu hade
laku lampahna.
Mun ngaing datang : teu ngarupa teu nyawara, tapi mere
ciri ku wawangi. Ti mimiti poe ieu, Pajajaran leungit
ti
alam hirup. Leungit dayeuhna, leungit ngarana.
Pajajaran
moal ninggalkeun tapak, jaba ti ngaran pikeun nu mapay.
Sabab bukti nu kari, bakal rea nu marungkir !
Tapi, engke jaga bakal aya nu nyoba-nyoba, supaya nu
laleungit kapanggih deui, nya bisa, ngan mapayna kudu
make amparan. Tapi anu marapayna loba nu arieu aing
pangpinterna. Mudu aredan heula.
Engke bakal rea nu kapanggih, sabagian-sabagian. Sabab
kaburu dilarang ku nu disebut Raja Panyelang. Aya nu
wani ngorehan terus, teu ngahiding ka panglarang ;
ngorehan bari ngalawan, ngalawan bari seuri, Nya eta
budak angon : imahna di birit leuwi, pantona batu
satangtung, kahieuman ku handeuleum, karimbunan ku
hanjuang.
Ari ngangonna ?
Lain kebo lain embe, lain meong lain banteng, tapi
kalakay jeung tutunggul. Iyana jongjon ngorehan,
ngumpulkeun anu kapanggih. Sabagian disumputkeun, sabab
acan wayah ngalakonkeun. Engke mun wayah jeung
mangsana,
baris loba anu kabuka jeung rareang marenta
dilalakonkeun. Tapi mudu ngalaman loba lalakon, anggeus
nyorang : undur jaman datang jaman, saban jaman mawa
lalakon. Lilana saban jaman, sarua jeung waktu nu
nyukma, ngusumah eujeung nitis, laju nitis dipinda
sukma.
Darengekeun !
Nu kiwari ngamusuhan urang, jaradi rajana ngan bakal
nepi ka mangsa : “ tanah bugel sisi Cibantaeun dijieun
kandang kebo dongkol.”
Tah didinya, sanagara bakal jadi sampalan, sampalan
kebo
barule, nu diangon ku jalma jangkung nu tutunjuk d
alun-alun. Ti harita, raja-raja dibelenggu.
Kebo bule nyekel bubuntut, turunan urang narik wuluku,
ngan narikna heunteu karasa sabab murah jaman jeung
seubeuh hakan. Ti dinya, wuluku ditumpakan kunyuk; laju
turunan urang aya nu lilir. Tapi lilirna cara nu kara
hudang tina ngimpi.
Ti nu laleungit, tambah loba nu kapanggih, tambah loba
nu manggihna. Tapi loba nu pahili. Nya kabawa nu lain
mudu diala. !
Turunan urang loba anu heunteu engeuh, yen jaman ganti
lalakon !
Ti dinya gehger sanagara. Panto nutup di buburak ku nu
ngalanteur pamuka jalan ; tapi jalan nu kasingsal.
Nu tutunjuk nyumput jauh ; alun - alu jadi suwung, kebo
bule kalalabur : laju sampalan nu diranjah monyet !
Turunan urang ngareunah seuri, tapi seuri heunteu
anggeus, sabab kaburu : warung beak ku monyet, leuit
beak ku monyet, kebon beak ku monyet, sawah beak ku
monyet, huma di acak-acak ku monyet, cawene rareuneuh
ku
monyet. Sagala-gala diranjah ku monyet. Turunan urang
sieun ku nu niru - niru monyet.
“Panarat” dicekel ku monyet bari diuk dina bubuntut.
Wulukuna ditarik ku turunan urang keneh. Loba nu paraeh
kalaparan.
Ti dinya, turunan urang nagrep-ngarep pelak jagong,
sabari nyanyahoanan maresek caturangga. Heunteu
arengeuh, yen jaman geus ganti deui lalakon.
Laju hawar-hawar, ti tungtung sagara kaler ngaguruh
ngagulugur, galudra megarkeun endog. Genjlong saamparan
jagat !
Ari di urang ?
Rame ku nu mangpring. Prang - pring sabulu - bulu
gading. Monyet ngumpul ting rumpuyuk. Laju ngamuk
turunan urang ; ngamukna teu jeung aturan.
Loba nu paraeh teu boga dosa. Puguh musuh, dijieun
batur
; puguh batur, disebut musuh.
Ngadak-ngadak loba nu pangkat nu marentah cara nu edan.
Nu bingung tambah baringung ; barudak satepak jaradi
Bapa. Nu ngaramuk tambah rosa ; ngamukna teu ngilik
bulu. Nu barodas di buburak, nu harideung
disieuh-sieuh.
Mani saheng buana urang, sabab nu ngaramuk, heunteu
beda
tina tawon, dipalengpeng keuna sayangna.
Sanusa dijieun jagal. Tapi, kaburu aya nu nyapih ; nu
nyapihna urang sabrang.
Laju ngajeug deui raja, asalna jalma biasa. Tapi memang
titisan raja. Titisan raja baheula jeung biangna hiji
putri pulau dewata. Da puguh titisan raja ; raja anyar
hese apes ku rogahala !
Ti harita, ganti deui jaman. Ganti jaman ganti lalakon
;
Iraha ?
Heunteu lila, anggeus tembong bulan ti beurang, disusul
kaliwatan ku bentang caang ngagenclang.
Di urut nagara urang, ngadeg deui karajaan. Karajaan di
jeroeun karajaan jeung rajana lain teureuh Pajajaran.
Laju aya deui raja, tapi raja, raja buta nu ngadegkeun
lawag teu meunang dibuka, nangtungkeun panto teu
beunang
ditutup, nyieun paneuran di tengah jalan. Miara heulang
dina caringin.
Da raja buta ! Lain buta duruwiksa, tapi buta heunteu
neuleu, buaya eujeung ajag, ucing garong eujeung monyet
ngorowotan somah nu susah. Sakalina aya nu wani
ngageuing : nu diporog mah lain satona, tapi jelema anu
ngelingan.
Mingkin hareup mingkin hareup, loba buta nu baruta,
naritah deui nyembah berhala.
Laju bubuntut salah nu ngatur, panarat pabeulit dina
cacadan ; da nu ngawulukuna lain jalma tukang tani. Nya
karuhan : tarate hepe sawareh, kembang kapas hapa
buahna
; buah pare loba nu asup kana aseupan …..
Da bonganna, nu ngebonna tukang barohong ; nu tanina
ngan wungkul jangji ; nu palinteur loba teuing, ngan
pinterna kabalinger.
Ti dinya datang budak janggotan. Datangna sajamang
hideung, bari nyoren kaneron butut, ngageuingkeun nu
keur sasar, ngelingan ka nu paroho. Tapi heunteu
diwararo !
Da pinterna kabalinger, harayang meunang sorangan.
Arinyana teu arengeuh, lagit anggeus semu beureum,
hasep
ngebul tina pirunan.
Boro-boro dek ngawaro, malah budak nu janggotan, ku
ariyana di tewak diasupkeun ka pengberokan. Laju
ariyana
ngawut-ngawut dapur batur, majarkeun neangan musuh;
padahal ariyana nyiar-nyiar pimusuheun. Sing waspada !
Sabab engke ariyana, bakal nyaram Pajajaran di
dongengkeun. Sabab sarieuneun kanyahoan, saenyana
ariyana anu jadi gara-gara sagala jadi dangdarat.
Buta-buta nu baruta; mingkin hareup mingkin bedegong,
ngaleuwihan kebo bule. Ariyana teu nyaraho, yen harita
teh jaman geus asup kana jaman : Jaman sato. Jaman
manusa dikawasaan ku sato!
Jayana buta - buta heunteu pati lila; tapi, bongan
kacida teuing nyangsara ka somah, loba somah anu pada
ngarep - ngarep caringin reuntas di alun-alu. Buta
bakal
jaradi wadal, wadal pamolahna sorangan.
Iraha mangsana ?
Engke mun geus tembong budak angon !
Ti dinya loba nu ribut; mimiti ti jero dapur, ti dapur
laju salembur, ti lembur jadi sanagara !
Nu barodo jaradi gelo marantuan nu garelut, di
kokolotan
ku budak buncireung !
Matakna garelut ?
Marebutkeun warisan. Nu hawek hayang panglobana; nu teu
hawek hayang loba; nu boga hak marenta bagianana.
Ngan anu areling caricing. Ariyana mah ngalalajoan.
Tapi
kaborerang.
Nu garelut laju rareureuh. Laju kakara arengeuh kabeh
ge
taya nu meunang bagian. Sabab warisan sakabeh beak,
beakna ku nu nyarekel gadean.
Buta - buta laju nyarusup, nu garelut jadi kareueung,
sarieuneun ditempuhkeun leungitna nagara. Laju
nareangan
budak angon, nu saungna di birit leuwi nu pantona batu
satangtung, nu dihateupan ku handeuleum di tihangan ku
hanjuang.
Nareangan budak tumbal, Tapi,
Sejana dek marenta tumbal. Tapi, budak angon enggeus
euweuh, enggeus narindak babarengan jeung budak anu
janggotan; geus mariang pindah ngababakan, parindah ka
Lebak Cawene !!
Nu kasampak ngan kari gagak, keur ngelak dina tutunggul.
Darengekeun !!
Jaman bakal ganti deui. Tapi engke, amun gunung Gede
anggeus bitu di susul ku tujuh gunung. Genjlong deui
sajajagat. Urang Sunda disasambat, urang Sunda
ngahampura. Hade deui sakabehanana. Banguna ngahiji
deui. Mangsa jaya, jaya deui; sabab Ratu anu anyar,
Ratu
Adil sajati.
Tapi Ratu saha ? Ti mana asalna eta Ratu ?
Engke oge dia nyaraho. Ayeuna mah, siar ku dia eta
budak
angon ! Jig, geura narindak !
Tapi, ulah ngalieuk katukang !
