Ngiring nimbrung saeutik soal kecap wawayagon, eta kecap di lembur tempat
kuring lahir jeung digedekeun di Kawali (Ciamis kaler?) tos lumrah pisan
diparake. Wawayagon ngandung harti jijieunan anu asal-asalan bae; asal jadi;
jauh tina alus atawa jauh tina kuat Contona: Nyieun sasaungan teh ilaing mah
wawayagon pisan, ku hujan leutik tadi peuting oge geus rubuh.
--- Pada Ming, 18/7/10, oman abdurahman <omana...@gmail.com> menulis:
Dari: oman abdurahman <omana...@gmail.com>
Judul: [Urang Sunda] Re: [kisunda] Entragan Anyar Sastrawan Sunda (URHM)
Kepada: kisu...@yahoogroups.com
Cc: urangsunda@yahoogroups.com, ta...@yahoogroups.com
Tanggal: Minggu, 18 Juli, 2010, 10:53 AM
Nuhun kang Maman, reportase salira ngeunaan kamekaran Sastra Sunda, tos
ngubaran kasono - tapi teu kalis kacacapkeun alatan pakepuk ku balas cicing :)
- salila ieu. Nyaan, karasa antare pisan kamekaran sastra Sunda teh. Sok
sanajan kitu, dibanding seler sejenna, urang Sunda tetep masih rada onjoy dina
hal miara jeung mekarkeun sastra daerahna. Contona wae, sakumaha laporan kang
Maman ieu, di Sunda masih hirup kalawan cukup dari majalah lokal anu mindeng
ngamuat karya sastrawan Sunda kayaning: "Mangle", "Cupumanik", sareng "Sunda
Midang". Bandingkeun, upamana jeung Lampung anu teu boga pisan majalah-majalah
kadaerahan model di urang.
Ngeunaan media elektronik samodel internet pikeun tulas-tulis atawa mintonkeun
karya sastra atawa pangaweruh memang di urang teu acan umum. Sagigireun ti eta,
buku (hardcopy) atawa media citak sejenna nepi ka iraha wae sigana tetep moal
bisa kaelehkeun ku media elektronik samodel e-book. Hal ieu kusabab sababaraha
kaunggulan buku anu ditepikeun ku kang Jalal dina hiji kasempetan payuneun
presiden Iran, Ahmadinejad (asana, reportase hal ieu kungsi ditepikeun di ieu
milist ku kang Ahmad Sahidin). Sok sanajan kitu, presiden Iran ngawanti-wanti
pentingna merhatikan media elektronik model e-book keur generasi ngora ka payun
(sikep Ahmadinejad ieu tangtu nuduhkeun oge pentingna media elektronit pikeun
kamajuan sastra oge elmu pangaweruh).
Lian ti eta, seratan bah Usep anu didugikeun ku kang Maman, abong sastrawan,
karasa pisan tos maparin conto kumaha nyerat nu sae dina basa Sunda. Tina eta
seratan anjeunna anu kaasup kritik kana sastra Sunda, aya hiji - dua kecap anu
karasa anyar wanoh pikeun si kuring. Salah sahijina nyaeta kecap "wawayagon".
Sanggeus maca salengkepna padalisan anu ngamuat eta kecap, karek kaharti naon
maksus satemenna ieu kecap "wawayagon"
Salengkepna seratan bah Usep anu ngandung kecap "wawaygon" teh ieu:
"...Pelu disebut pangarang Ena Rs. Kawilang produktip pisan nulis carpon,
artikel, jsb.nu dimuat dina
“Mangle” atawa “Sunda Midang Tapi henteu
dibarung ku usaha kreatif pikeun ningkatkeun ajen karya. Sabada
carponna nu alus “Telembuk” (Mangle 2110, dimuat deui dina “Kanagan 2”,
carpon-carpin Ena Rs kadieunakeun wawayagon pisan.Ukur semet “carita
biasa” nu mangrupa “laporan” atawa “beja” dina wangun carpon (fiksi).
Sababaraha carponna dina “Mangle” taun ieu, tacan nembongkeun hasil
gawe nu enya-enya...".
Timana asal kecap "wawayagon" teh? Upama nuturkeun ugeran kecap-kecap model
"paguron", "pabukon", "papagon", jsb anu masing-masing asalna tina kecap
"paguruan", "pabukuan", "papaguan", jst, tangtu eta kecap "wawayagon" teh
asalna tina kecap "wawayaguan". Paguruan asal kecapna tina kecap "guru", jadi,
"wawayaguan" asal kecapna tina "wayagu" (suku kecap diulang 2x nuduhkeun loba
atawa mindeng?). Naon ari harti asal tina kecap "wayagu"? aya anu tiasa maparin
"pencerahan"? diantos.
manar
2010/7/14 Maman Gantra <mamangantra2000@ yahoo.com>
Kasanggakeun seratan Bah Usep di Mangle, nu oge dimuat di facebook anjeunna.
Mugi mangpaat.
Komentar kuring :
Mun tea mah media sastra Lampung (oge sastra daerah lianna) euweuh, ku naon teu
ngamangpaatkeun internet, nya? Boh situs, milis, facebook, atawa blog. Pan
murah, malah haratis pisan, jeung gampang. Atawa pedah gampang (jeung teu
dibayar) eta ajenna dianggap leuwih deet manan media konvensional? Mun eta
alesannana, asa ku hanjakal.
Atawa wangkongan Goenawan Mohammad ngeunaan filsafat jeung kabudayaan, Lidle
ngeunaan pulitik Indonesia, Julia Gillard ngeunaan ekonomi jeung industri
pertambangan Ustrali, barudak Iran ngeunaan arsitektur Iran paska Revolusi
Iran, memang kurang ajenna manan diskusi maranehna dina koran atawa rohang
kuliah?
Atawa urang Lampung nganggap internet umumna, fitur-fitur nu nyampak khususna
(boh milis, social network, atawa blog) kadar hiburan? Pangbeberah manah tina
kasibukan sapopoe?
Wallohualam.
Baktos,
MGT
============ =========
BAGEA GENERASI ANYAR SASTRA SUNDA (MANGLE 2278, JULI 2010 )
Share
Today at 10:11amDina wangkongan jeung papada pangarang daerah (Jawa, Bali,
Lampung) nu
sarua meunang Hadiah Rancage 2010 di Yogyakarta (28-29 Mei), kaungkap
sawatara pasualan poko ngeunaan kahirupan sastra daerah danget ieu. Nu
dipikahariwang teh, nyaeta soal regenerasi. Teu rea barudak ngora nu
boga perhatian kana sastra daerah sorangan. Nu boga minat kana sastra,
leuwih hade milih sastra nasional atawa internasional nu geus puguh
mangsa pikahreupeunana.
Nu jadi hahalang teh deuih, media keur
ngajurung jeung ngagedurkeun perhatian jeung sumanget mikacinta sastra
daerah. Pangpangna di Lampung. Taya pisan media mangrupa suratkabar
atawa majalah basa Lampung . Para pangarang basa Lampung kudu langsung
nulis buku, anu tangtu bae leuwih hese, ti batan nulis keur media
massa.
Dina kituna mah, sastra daerah Sunda masih keneh untung. Boga “Mangle”,
“Cupumanik”, “Galura”, “Sunda Midang”, “Seni Budaya”, jeung “Bina
Da’wah” pikeun lahan latihan nulis karya (carpon, sajak, essey),
samemeh undak kana nulis bahan pibukueun nu tangtu bae merelukeun
tatahar tehnis jeung non tehnis kawilang rohaka. Malah kadieunakeun,
surat kabar “Tribun Jabar” mere kontribusi hade pisan ku muka rubrik
carpon Sunda ungggal Saptu. Kitu deui lambaran budaya “Khazanah Pikiran
Rakyat” sawaktu-waktu ngamuat karya sastra Sunda, boh prosa boh puisi.
Sastra daerah Jawa jeung Bali oge boga media basa jeung sastra nu
mayeng. Turta dirojong ku suratkabar nu medal di daerahna
masing-masing, saperti “Suara Merdeka” jeung “Bali Post”.
Pikeun sastra Sunda, soal regenerasi kawilang reugeug. Satengahing
mayengna karya-karya pangarang nu geus kahot (umur 35-70 taunan),
karya-karya pangarang anyar (umur 20-30 taun) geus mimiti renung. Najan
karereanana masih dina tahap “lelengkah halu”, tapi geus katembong hiji
dua nu nembongkeun karya daria.Tinggal kapancegan jeung kajununan. Lain
ukur resep sageprakan.
Aya sawatara urang pangarang Sunda generasi anyar nu ngahaja dicatet
jeung diimeutan. Kalawan harepan sugan bae jadi pamecut ka nu diajen.
Upamana bae Toni Lesmana. Geus muncul tilu-opat taun ka tukang.
Nembongkeun kreativitas dina widang sajak jeung carpon. Malah geus
kaginuluran hadiah sastra nu diayakeun ku “Mangle” (sajak pinilih jeung
carpon pinilih) katut LBSS. Carponna “Nini Rumi” (“Mangle 2257,
Pebruari 2010), bisa kaasup nyastra. Gaya nyarita, gagasan, imajinasi,
nu kawilang sampurna. Bari ngandung kritik sosial nu lantip kana
kaayaan lingkungan jeung seni tradisi. Hiji hal nu langka atawa acan
kapanggih dina karya-karya pangarang entragan anyar nu kaiket keneh ku
“ego”. Ambahan referensi jeung aktivitas gaul Toni, mere bobot sejen
kana karya-karyana, samodel “Nini Rumi “ anu ceuk kuring leuwih alus
batan dua carponna nu kungsi dimuat dina “Tribun Jabar” cikeneh.
Kitu deui Nunu Nazaruddin Azhar.Dina carpon “Rustam Maok Bulan”
(Mangle, Januari 2010), geus hasil nyurupkeun kaparigelan nyarita jeung
tema katut gagasan. Sanajan kasebut in-konvensional, tapi “Rustam Maok
Bulan” tetep karasa rasional. Henteu ngaya-ngayakeun. Mun dibandingkeun
jeung carpon-carpon Nunu samemehna, carpon “Rustam Maok Bulan” mangrupa
kamajuan luar biasa.
Moal kaliwat nyebut ngaran Onnok Rahmawati sabada maca carponna
“Berlian” (Mangle 2268, April 2010). Carpon samemeh, sarua dimuat dina
“Mangle” nyaeta “Sapanjang Jalan” (mun teu salah). Dian “Cupumanik”
kungsi kabaca tulisanana ngeunaan gula kalapa. Mungkin aya karya-karya
sejenna, nu teu kaparengan kabaca Hartina Onnok cukup kreatip jeung
produktip nulis dina basa Sunda.
Dina carpon “Berlian” Onnok geus hasil ngangkat tema anu unik tur
spesifik. Hubungan batin dua nini-nini di hiji pakampungan. Nu saurang
kungsi beunghar, tapi gabug. Ngadadak rucah sabada dinyenyeri ku
salakina kawin deui alatan hayang boga anak. Nepi ka harta bandana
ledis, jeung jadi langlang-lingling eureun jadi. Nu saurang deui,
paraji, heman ka sasama. Eta dua nini-nini saimah, sili tulungan.
Pangpangna nu paraji.
Jalan carita ngaguluyur. Wajar, mausiawi. Tanpa pretensi hayang
dipikarunya, atawa sentimentil. Numuwuhkeun rasa simpati spontan ka
tokoh-rokohna. Onnok geus hasil medar hiji lalakon manusa ku cara
“nyeni” (estetik) nu kawilang langka pikeun pangarang saentraganana.
Tur wajar pisan lamun kuring omat-omatan ka redaktur “Mangle” (utamana
Abdullah Mustappa jeug Dian Hendrayana) sangkan ieu pangarang diaping
dijaring lah nepi ka melengkung bekas nyalahan.
Ngaran-ngaran sejen nu perlu diperhitungkeun pikeun jadi tuturus
regenerasi sastra Sunda, di antarana bae Popon Sa’adah, Nunung Sa’adah,
Andri Adriansyah, jsb.nu karya-karya mindeng kapanggih dina
majalah/suratkabar Sunda. Kitu deui nu kungsi muncul, malah meunang
hadiah “carlih” Mangle, tapi tuluy ngiles deui, seperti Annisa
Wulandari, Widhiyadini, A.Budiman, Andri Priyatna, jsb nu karya-karyana
dimuat dina kumpulan carita pinilih Mangle “Kanagan 2” (2008).
Pelu disebut pangarang Ena Rs. Kawilang produktip pisan nulis carpon,
artikel, jsb.nu dimuat dina “Mangle” atawa “Sunda Midang Tapi henteu
dibarung ku usaha kreatif pikeun ningkatkeun ajen karya. Sabada
carponna nu alus “Telembuk” (Mangle 2110, dimuat deui dina “Kanagan 2”,
carpon-carpin Ena Rs kadieunakeun wawayagon pisan. Ukur semet “carita
biasa” nu mangrupa “laporan” atawa “beja” dina wangun carpon (fiksi).
Sababaraha carponna dina “Mangle” taun ieu, tacan nembongkeun hasil
gawe nu enya-enya. Pikeun ngarobah kaayaan samodel kitu, produktivitas
pangarang kudu dibarengan ku aktivitas jeung kreativitas nu saimbang.
Samodel getol olah-raga kaluar kesang, merelukeun tambahan (suplemen)
vitamin nu mayeng. Suplemen pikeun pangarang taya deui iwal ti rea
maca, remen ngimpleng kalawan teleb pasualan nu baris diungkab dina
carita, jeung merenahkeun “voint of view” (titik sawangan), sangkan
wangun carita bisa gulet leleb jeung eusi carita. Carpon “Berlian”
karya Onnok Rahmawati nu geus dipedar di luhur, bisa dijieun conto
pangdeukeutna jeung panganyarna.
Bari jeung merhatikeun kurang jeung leuwihna, generasi anyar pangarang
Sunda geus lahir jadi kanyataan. Bagea tandang makalangan, kalawan
dipapag ku kabungahan.* **
Maman Gantra
Jalan Salemba Tengah 51,
Jakarta 10440.
0812-940-5441
