Gustaw Holoubek tak pisze o swoim nauczycielu :
Bylo wielu nauczycieli, teoretykow i swietnych aktorow praktykow,
ale ponad wszystkimi moj wlasny swiety, patron uczacych sie aktor-
stwa - Wladyslaw Woznik. Byl brylowaty i duzy. Twarz mial kwadra-
towa, oczy niebieskie, usmiechniete. Pochodzil z proletariatu,
z krakowskiego Zablocia. Wychowal sie w biedzie tej spolecznosci
i wyniosl z niej wszystko co najcenniejsze: szacunek dla ludzkich
umiejetnosci i ten szczegolny rodzaj inteligencji, ktorej zrodlem
jest zdrowie zmyslowe.
To ono wlasnie, procz tego, ze widzial, slyszal, czul z niebywala
ostroscia, pozwalalo mu patrzec na swiat nie w rozbiciu na posz-
czegolne elementy, postrzegane i analizowane oddzielnie, ale jak
na twor syntetyczny, zlozony z wzajemnie przenikajacych sie i za-
leznych od siebie zjawisk.
Byl wiec wyznawca i bezwzglednym straznikiem hierarchii, ktora
budowal sam i egzekwowal jej przestrzeganie. Na szczycie jej
stala wielka Tajemnica, przeczucie Boga, ktorego nie usilowal
i nie chcial zrozumiec, ale ktory niewatpliwie byl dawca dobra
i prawosci i do ktorego zmierzanie oplacalo sie w zyciu.
Potem bylo piekno. Ale nie to profesjonalne, wystylizowane ani
nawet to zyjace w tysiacach dziel artystow, ale to, ktorego
nalezalo szukac i znajdowac we wszystkim, co nas otacza, kazdego
dnia i przy kazdej okazji. To wlasnie umiejetnosc dostrzegania
piekna byla dla Woznika probierzem czlowieczenstwa, miara wartosci.
Uczyl nas mowienia. Probowal dowiesc, ze ten podstawowy srodek
aktorskiego wyrazu kryje w sobie demoniczna pulapke. Te mianowicie,
ze usilowania, aby za pomoca slow, tylko slow, mozna bylo wyrazic
stan ducha i umyslu, sa plonne. Ze to slowa, wlasnie w momencie
ich wypowiadania, zjadaja sens wypowiedzi, czynia ja odlegla
od wczesniej podjetej mysli.
Ale dlatego, ze tak jest, walka o slowo, wiara, ze w koncu
stanie sie ono spelnieniem intencji, winna byc motorem energii,
zrodlem emocji. A wiec nie samo uczucie, nie sama mysl, ale
uparta chec ich sformulowania staje sie glowna gra namietnosci.
Tak postawiona sprawa pociagala za soba, jak mozna sie domyslic,
ogromne konsekwencje. Dawala odpowiedz na odwieczne pytanie,
czy aktor przezywa, czy udaje, eliminowala ekshibicjonizm,
ale przede wszystkim otwierala droge do tworczosci.
Tak, Wladyslaw Woznik uczyl poezji, umiejetnosci jej wyrazania,
poslugiwania sie nia, a czynil to tak prosto i naturalnie jak ten,
co hojnie rozdaje wszystko, co posiada, nie zdajac sobie sprawy
z tego, ze cokolwiek posiada.
Wladyslaw Woznik byl bratem naszej prababci. Niedawno minela wlasnie 40.
rocznica jego niespodziewanej smierci. Byl pierwszym rektorem krakowskiej
PWST, wychowawca licznych pokolen aktorow, oprocz Holoubka, takze m.in.
Zbigniewa Cybulskiego, Kaliny Jedrusik i Bogumila Kobieli. Uczyl jednego
z najtrudniejszych przedmiotow, jakim byla praca nad interpretacja
wiersza.
Powstanie krakowskiej Panstwowej Szkoly Aktorskiej w Krakowie i jej
egzystencja w poczatkowym okresie zalezala od jego zabiegow i kontaktow
z owczesnym krakowskim establishmentem. Wprawdzie nie bardzo jest sie
dzis czym chwalic, ale w pierwszych latach po wojnie przydawala sie
przedwojenna pepeesowska znajomosc z Cyrankiewiczem.
Walczyl w kampanii wrzesniowej, konczac boje pod Lwowem w niewoli
sowieckiej. W czasie transportu na wschod szczesliwie udalo mu sie
wraz z kilkoma kolegami zbiec i powrocic do Krakowa.
Na koniec fragment wspomnien innego z jego uczniow, Jozefa Pary :
Nagla smierc Profesora w publicznym miejscu stala sie jakby
dalszym trwaniem w zawodzie... Oto wychowawca czternastu rocz-
nikow teatralnych, rezyser wielu wspanialych spektakli, dyre-
ktor paru teatrow w Polsce zjawia sie we czwartek 17 grudnia
1959 roku w kawiarni na rogu placu Szczepanskiego i ul.Jagiel-
lonskiej, w budynku Teatru Starego, witany zyczliwymi usmie-
chami i uklonami znajdujacych sie na sali gosci; siada przy
stoliku, zamawia kawe, bierze gazete i czyta.
Dzien jest pogodny. Profesor po skonczonej probie przyszedl
do kawiarni, by po wypiciu kawy pojsc na spotkanie z mlodzieza
w szkole aktorskiej.
I oto niepostrzezenie gazeta osuwa mu sie na kolana, rece
opadaja, cialo przechyla sie nieco bezwladnie w lewo i zastyga.
Glowa z lekka opada na piersi i Profesor jakby w teatralnej
pozie medrca trwa - a scislej odplywa w wiecznosc. Nikt tego
nie zauwaza, bo wielu stalych gosci znalo Profesora z jego
chwilowych drzemek.
Mijaja kwadranse, goscie w kawiarni sie zmieniaja, a Mistrz
nadal w teatralnej pozie jakby drzemal. W szkole studenci
czekaja na swego pedagoga, zawsze punktualnego, sumiennego.
Widocznie stalo sie cos waznego. Kazdy do tego spoznienia
podchodzi z pokora. I zycie szkoly toczy sie dalej tak spokojnie
jak w kawiarni. Ktozby smial budzic z drzemki znanego w Krakowie
Mistrza.
Wreszcie nadchodzi godzina zamkniecia kawiarni; sala pustoszeje,
kelnerka zwraca sie do Profesora dwukrotnie, spostrzega ze cos
nie tak. Wkrotce przyjezdza pogotowie, by niestety stwierdzic
fakt. Po coz ja to opisuje ?
Bo ta smierc pozornie marna, w publicznym miejscu, byla wspaniala
teatralna demonstracja Wszechmogacego, na czesc znakomitego
czlowieka i artysty. Bog - dawca i biorca zycia - uszanowal
artyste do tego stopnia, ze gdy utracil on przytomnosc, nie
zwalil sie na podloge, ale we wladczej pozie, rzec mozna -
w pozie medrca i pana, bez niczyjego wsparcia i ramienia -
pozegnal sie z tym swiatem, najgodniej jak mogl; niczego nie
pragnac, o nic nie proszac, nikomu nic nie wypominajac.
Pogodzony ze wszystkimi, ruszyl droga przez Pola Elizejskie
w nadziemski swiat ducha strofami Beniowskiego.
Katarzyna
--
[1] Gustaw Holoubek: "Wspomnienia z niepamieci", Wyd.MUZA SA,
Warszawa, 1999.
[2] Jozef Para: "Profesor", Dziennik Polski, Krakow, 29.01.2000.
