W piatek, 29 grudnia 2000 o godzinie 3:14 po poludniu
Pan Jacek Arkuszewski napisal:
> Moi zloci,
>
> Swiat wariuje na temat konca jednego tysiaclecia, poczatku
> drugiego. Inni wariuja na temat stulecia, choc to mniejsza
> okazja. Ale tak wlasciwie, to:
> - Nie bardzo wiemy od czego my wlasciwie te 2000 lat liczymy.
> Jezus Chrystus urodzil sie w roku -3 czy -5; nawet to nie
> jest pewne. Wiec liczymy od roku zupelnie umownego i do tego
> pierwszego. Roku zerowego nie bylo wcale.
> (...)
To czy nie bylo roku zerowego nie jest takie pewne. Przesylam
moj artykul na ten temat:
http://www.datapolis.pl/grzes/kzsxxiw.htm
Pozdrawiam,
Grzegorz Swiderski, http://www.datapolis.pl/grzes/
Warszawa, piatek, 29 grudnia 2000
Kiedy zaczyna sie XXI wiek?
To pytanie jest troche nieprecyzyjne. Precyzyjniej byloby
spytac: "ktory dzien bedzie pierwszym dniem XXI wieku?"
Na to pytanie sa dwie mozliwe odpowiedzi:
1. Bedzie do dzien 1 stycznia 2000 roku.
2. Bedzie do dzien 1 stycznia 2001 roku.
Ja nie znam prawidlowej odpowiedzi. Ale twierdze, ze zadne
obliczenia matematyczne nie sa w stanie rozstrzygnac problemu.
Aby rozwiazac problem trzeba zdobyc odpowiednie informacje
historyczne. Ale jakie? Zwolennicy wariantu 2. twierdza, ze
wystarczajacym faktem do rozwiazanie problemu jest informacja,
ze Dionizy Maly nie znal zera. Moim zdanie to za malo.
Zanim to uzasadnie, podam fakty historyczne zwiazane z tym
problemem, ktore udalo mi sie zdobyc:
1. Kalendarz julianski opracowal Juliusz Cezar w 46 pne (709 po
zalozeniu Rzymu). Polegalo to na tym, ze rok zaczyna sie 1
stycznia, ma 12 miesiecy i trwa 365 i 1/4 dnia - czyli rok trwa
365 dni, a co czwarty jest przestepny i trwa 366 dni (dodatkowy
dzien dodawano w lutym). Konkretnie Cezar zlecil opracowanie
tego kalendarza astronomowi aleksandryjskiemu Sosigenesowi. Rok
709 trwal o 67 dni dluzej niz poprzednie lata, aby naprawic
skumulowany blad poprzedniego kalendarza (roku Romulusa, ktory
mial 10 nierownych miesiecy i rozpoczynal sie 1 marca).
Ustalenie 1 stycznia jako poczatku roku nastapilo w 153 pne
(byl to dzien obejmowania urzedu przez konsuli). Te informacje
sa raczej pewne.
2. Kalendarz dionizyjski opracowal Dionizy Maly - uczony mnich
scytyjski, w Rzymie - zaproszony tu w tym celu przez papieza
Jana I. Jego modyfikacja kalendarza julianskiego polegala na
zmianie numerowania lat nie od zalozenia Rzymu (ab urbe
condita) a od "Panskiego stania sie czlowiekiem" ("Anni ab
incarnatione Domini" - A. D.). Te informacje sa raczej pewne.
Bylo to w roku w roku 525 ne (1278 ab urbe condita) - ale ta
informacja jest sporna.
Przy okazji widac tu, ze cos jest nie tak. Roznica w latach
miedzy tymi okresami w mierze rzymskiej to: 1278 - 709 = 569
lata, a roznica w mierze naszej ery:
Wariant 1 - byl rok zerowy: 525 ne - 46 pne = 571 lat,
Wariant 2 - nie bylo roku zerowego: 525 ne - 46 pne = 570 lat,
a wiec nie nalezy miec zaufania do tych danych. Przy okazji
prosze zwrocic uwage na to, ze brak roku zerowego powoduje
obocznosc przy operacjach arytmetycznych na datach z przelomu
ery.
3. Z dzisiejszych badan wynika, ze Dionizemu przydarzyl sie blad
rzedu siedmiu lat przy ustalaniu narodzin Chrystusa w taki
sposob, ze date urodzin Chrystusa ustalil o siedem lat za
pozno. (Dodal on trzy lata do i tak zle ustalonej przez
Klemensa z Aleksandrii daty narodzenia Chrystusa.). To, ze
Dionizy sie pomylil jest raczej pewne, natomiast sporne jest o
ile.
4. Lata wstecz od narodzin Chrystusa (dodajac pne) zaczeto
liczyc dopiero od XVIII w. A wiec Dionizy Maly nie liczyl dat
przed narodzinami Chrystusa w swojej mierze, ale w mierze
rzymskiej.
5. Nie udalo mi sie znalezc informacji o tym, ktory rok w mierze
rzymskiej Dionizy uznal za rok narodzin Chrystusa.
Na podstawie tych informacji twierdze, ze aby jednoznacznie
odpowiedziec na pytanie kiedy zaczyna sie XXI wiek nalezy:
1. Sformulowac scisla definicje poczatku naszej ery.
Wg mnie najsensowniejsza definicja to: "pierwszym dniem naszej
ery byl 1 stycznia roku, o ktorym Dionizy Maly myslal, ze
narodzil sie w nim Chrystus."
2. Ustalic, w ktorym roku Dionizy Maly ustalil swoja miare.
Nalezy ustalic ktory to byl rok w mierze rzymskiej i jaki numer
w swojej mierze nadal temu rokowi Dionizy.
Najprawdopodobniej bylo to w 1278 ab urbe condita. A Dionizy
nadal temu rokowi numer: A.D. 525.
3. Ustalic numer roku w mierze rzymskiej, ktory Dionizy uznal za
rok narodzin Chrystusa.
Tego nie udalo mi sie ustalic.
Te trzy punkty wystarczaja do ustalenia kiedy zaczyna sie XXI
wiek. A sila tego ustalenia bedzie proporcjonalna do sily
udokumentowania tych informacji. Zadne inne obliczenia czy
informacje nie pozwola tego ustalic. W szczegolnosci
informacja, ze Dionizy nie znal zera w zaden sposob nie
rozstrzyga problemu.
Przedstawie prawdopodobne rozumowanie Dionizego (podane liczby
sa przykladowe, choc sa bardzo prawdopodobne): wyliczyl on, ze
Chrystus narodzil sie w 753 po zalozeniu Rzymu. Biezacy rok
(wtedy gdy to liczyl) to 1278 po zalozeniu Rzymu. Odjal te dwie
liczby i otrzymal liczbe 525: 1278 - 753 = 525. A wiec nazwal
biezacy rok 525-tym rokiem po Chrystusie. Wiecej nie musial nic
liczyc, ani zastanawiac sie czy rok zerowy byl czy nie. A z
tego obliczenia wynika, ze Chrystus narodzil sie w roku
zerowym: 753 po zalozeniu Rzymu = 0 ne. A nawet jak ktos sie
bardzo uprze, ze roku zerowego nie bylo, to: 753 po zalozeniu
Rzymu = 1 pne. W obu przypadkach XXI wiek zaczyna sie 1
stycznia 2000 roku.
To rozumowanie mozna obalic tylko poprzez wskazanie zrodel
historycznych. Zadne obliczenia nie obalaja tego rozumowania.
To rozumowanie jest rownie prawdopodobne jak kazde inne - tak
wiec przedstawienie innych prawdopodobnych sposobow liczenia
Dionizego nie rozwiazuje problemu.
A wiec na tytulowe pytanie odpowiadam: nie wiem. Ale wiem co
musze znac, aby na to pytanie odpowiedziec.
Grzegorz Swiderski
Warszawa, N52°11'49.5"-E021°01'28.8"
Sroda, 17 lutego 1999 roku
