Kto jest autorem trgo komentarza ponizej, chcialbym to zamiesci na Prawy.pl pozdrawiam Artur Kosmider
----- Original Message ----- From: "roman kafel" <[EMAIL PROTECTED]> To: "Multiple recipients of list prawica" <[EMAIL PROTECTED]> Sent: Saturday, July 24, 2004 12:01 AM Subject: Prawica: Liberalom, kolibrom i oslom! 23.07.2004 Zimny prysznic na liberalow Liberalna prasa przyjela milczeniem wydana ostatnio w Polsce ksiazke J.E. Stiglitza "Globalizacja". A szkoda, bo zarowno autor (laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii), jak tez temat zasluguja na uwage. Gdyby nasi liberalowie ja przestudiowali, nie pletliby zapewnie takich nonsensow, jak to robia obecnie. Takze dziennikarze, zwlaszcza "Gazety Wyborczej", "Rzeczpospolitej" czy tez "Wprost" nie pisaliby w ekstazie o wszystkim, co dotyczy liberalizmu. Stiglitz ma szczegolne predyspozycje, by wypowiadac sie na ten temat. Przez pare lat kierowal zespolem doradcow ekonomicznych prezydenta Clintona. Potem byl glownym ekonomista Banku Swiatowego. Obserwowal skutki terapii uzdrawiajacej Miedzynarodowego Funduszu Walutowego na co dzien. Odwiedzil dziesiatki krajow, ktore oddaly sie w opieke tej organizacji i widzial efekty zastosowanej tam terapii. Wnioski, jakie z tych doswiadczen wyciagnal, sa bardziej niz bulwersujace. TEZA PIERWSZA Stiglitza: Miedzynarodowy Fundusz Walutowy we wszystkich zadluzonych krajach wymuszal powstanie takich rzadow, ktore calkowicie oddawaly sie pod jego kuratele; wszelkie proby opierania sie napotykaly grozbe wycofania sie Funduszu z pomocy finansowej. Najwiekszy opor stawialy kraje azjatyckie, ale i one ulegly w obliczu tej grozby. Tylko Chiny postapily odwrotnie niz zadal tego MFW i dobrze na tym wyszly. Oferujac swoj program, Fundusz nie oczekuje jakiejkolwiek dyskusji; program przekazywany jest do realizacji, a nie do oceny jego sensu i skutecznosci. To iscie kolonialne podejscie - komentuje te sprawe Stiglitz (s. 43). Fundusz jest "monopolistycznym dostarczycielem madrych rad (...) udzielanych wg zasady: jeden rozmiar pasuje na kazdego...", co jest oczywistym bledem - twierdzi Stiglitz (s. 46). Podstawowymi rozmowcami MFW sa w krajach, ktorym serwuje sie te rady, minister finansow i prezes banku centralnego; dlatego tez Fundusz uzywa wszelkich srodkow, aby wlasnie te funkcje pelnily osoby posluszne, calkowicie oddane jego ideologii. Jednym z tych srodkow jest wymaganie, by przeszly one odpowiednie przeszkolenie, badz odbyly staz w Stanach Zjednoczonych. TEZA DRUGA Stiglitza: podstawowym celem Miedzynarodowego Funduszu Walutowego nie jest wcale obrona interesow krajow oddajacych sie pod jego opieke; glowna uwage kieruje on na splate zaciagnietych przez te kraje zagranicznych kredytow. W przypadku kryzysu walutowego Fundusz podtrzymuje, przez jakis czas (przy pomocy kredytow), minimalne, przewartosciowane kursy walutowe po to, by zagraniczni kredytodawcy zdazyli wyprowadzic swe kapitaly po korzystnym kursie, po czym i tak nastepuje jego zalamanie, ale koszt tego ponosi wylacznie kraj i jego obywatele. Tak bylo zawsze, zwlaszcza w Azji, Rosji i Ameryce Lacinskiej (s. 189). MFW rozwiazuje problemy walutowe z perspektywy swiata finansow; zwalcza inflacje przede wszystkim, po to, by nie niszczyla ona realnej wartosci naleznosci kredytodawcow i nie prowadzila do wzrostu stop procentowych, a nastepnie do spadku cen obligacji (s.157). Ideologia swiata finansow jest kierunkowskazem dla Funduszu; wiekszosc jego pracownikow wywodzi sie z tego swiata, a po zakonczeniu w nim pracy przechodzi na lukratywne posady w instytucjach finansowych (s. 186). TRZECIA TEZA Stigliza powinna zbulwersowac zwolennikow tzw. planu Hausnera, a zwlaszcza przedstawicieli tych partii, ktore glosowaly 16.07 br. za ustawa o waloryzacji rent i emerytur. Z zalozenia, Fundusz kieruje sie inna logika niz sprawiedliwosc spoleczna, walka z bezrobociem itp. Zdaniem MFW, w "zdrowej" gospodarce bezrobocia wogole nie powinno byc, jezeli jest, to wine za to ponosza wylacznie zwiazki zawodowe i populistyczni politycy ingerujacy w funkcjonowanie wolnego rynku. Lekarstwem jest ich izolacja i obnizka plac; w warunkach wolnego rynku bezrobocie jest bowiem wylaczenie rezultatem zbyt wysokich plac (s. 47). A przeciez to oczywista bzdura - twierdzi Stiglitz. Nawet w Stanach Zjednoczonych trudno znalezc przyklad potwierdzajacy slusznosc tych tez. Ideologia MFW, oparta na fundamentalizmie rynkowym, z zalozenia prowadzi do bogacenia sie nielicznych i ubozenia przewazajacej wiekszosci (s. 87-89). Ci pierwsi, to pracodawcy i wlasciciele kapitalu, ci drudzy, to pracownicy. Twierdzenie, iz rownowaga budzetowa i walka z inflacja prowadzone sa w interesie biednych (patrz. komentarz: Gazety Wyborczej z 17.07.br: "To, na co panstwo stac") jest wierutnym klamstwem - stwierdza Stiglitz (s. 149). Dokonywanie "na sile" rownowazenia budzetu zawsze prowadzi do wzrostu bezrobocia i poglebienia biedy. Z inflacja trzeba walczyc, ale umiarkowany jej poziom dziala pobudzajaco na wzrost gospodarczy; nie ma bowiem dowodow na to - zdaniem Stigliza -ze dazenie do zerowej inflacji pobudza wzrost; praktyka dowodzi czego innego. CZWARTA TEZA Stiglitza godzi w samo serce ideologii Miedzynarodowego Funduszu Walutowego; nieprawda jest - twierdzi Stigliz, - ze tzw. "programy uzdrawiajace" serwowane zadluzonym krajom prowadza do dlugofalowego rozwoju gospodarczego i spolecznego (s. 47). Oplaca sie wiec, w okresie krotkim zmniejszyc produkcje, zacisnac pasa, obnizyc poziom zycia, by na dluga mete rozwijac sie szybciej. Wszystkie kraje (poza Chinami), po zastosowaniu kuracji Funduszu rozwijaja sie w okresie dlugim o polowe wolniej niz czynily to poprzednio. Co wiecej, nigdy nie nadrobia one straconego czasu, nie osiagna wiec punktu, w ktorym znalazlyby sie, gdyby nie bylo zalamania. Dotyczy to w szczegolnosci Rosji. Ideologia rozwoju gospodarczego i spolecznego serwowana przez Fundusz to calkowita utopia, a zrzucenie odpowiedzialnosci za jej realizacje na kraje korzystajace z tej terapii, to postepowanie balamutne. Trudnosci gospodarcze, a zwlaszcza kryzys walutowy w krajach azjatyckich, Fundusz uzasadnia trzydziestoletnim rozwojem tej czesci swiata wbrew regulom wolnego rynku. A przeciez w tym czasie tygrysy azjatyckie wielokrotnie zwiekszyly swoj potencjal gospodarczy, zlikwidowaly nedze i zdecydowanie awansowaly na gospodarczej mapie swiata - dodaje Stiglitz. Podobnie kosztow ponoszonych przez Rosje i kraje Europy Srodkowo-Wschodniej w procesie transformacji przeprowadzanej pod dyktando Funduszu nie mozna skladac na barki poprzedniego ustroju. Poprzedni system to nie tylko patologie - twierdzi Stiglitz. Stworzono w tym czasie olbrzymia liczbe miejsc pracy, zapewniono ludnosci stabilizacje, zlikwidowano nedze, rozwinieto szkolnictwo, ochrone zdrowia i opieke socjalna. To dzieki Funduszowi zniweczono calkowicie ten dorobek (s. 143). Zle przeprowadzona prywatyzacja, zamiast do wzrostu efektywnosci doprowadzila do rozgrabienia majatku i upadku gospodarki ( s. 144). Nowa infrastruktura prawna zalegalizowala te grabiez, a liberalizacja rynku umozliwila wyprowadzenie pieniedzy za granice. Argument, ze bez prywatyzacji i liberalizacji byloby gorzej jest - zdaniem Stiglitza - tak naiwny, ze az wstyd go przytaczac. Zapewne dla zlodziei majatku publicznego byloby gorzej, ale dla spoleczenstwa tych krajow...? PIATA TEZA Stigliza dotyczy tzw. teorii spiskowej; czy przypadkiem MFW i Departament Stanu USA nie zastosowaly swoich recept, tak przeciez balamutnych, by pognebic nowo uprzemyslowione kraje azjatyckie, Rosje iEkraje Europy Srodkowo-Wschodniej, eliminujac je jako konkurentow? Na to pytanie Stigliz odpowiada negatywnie; nie oni nie mieli takich zamiarow, wierzac rzeczywiscie w sens serwowanych przez siebie recept. Urzednicy Funduszu to nie sa intelektualisci, ktorzy mysla nad istota proponowanych rozwiazan. Decyzje podjeto "gdzies wysoko", a ich zadaniem bylo jedynie wykonanie polecen. Wykonywano je przy tym z konsekwencja wlasciwa wojsku. Urzednicy Funduszu nie znoszac sprzeciwu likwidowali opor w zarodku, zwlaszcza w Azji, gdzie bylo najwiecej watpliwosci. Tylko Chiny i Malezja nie poddaly sie, unikajac dzieki temu kryzysow finansowych i rozwijajac sie w tempie oEwiele szybszym niz reszta. WRESZCIE TEZA OSTATNIA - szosta: czy mozna bylo uniknac wpedzenia Azji, Ameryki Lacinskiej, Rosji i Europy Srodkowo-Wschodniej w slepa uliczke, ktora wiekszosc tych krajow nadal podaza. Stiglitz odpowiada na to pytanie twierdzaco, dodajac, iz jest wciaz szansa na wyjscie z tego zaulka. Temu poswiecona jest ostatnia czesc recenzowanej ksiazki. Nalezy - jego zdaniem - przede wszystkim zerwac zEfundamentalizmem rynkowym, okres slepej fascynacji liberalizmem monetarnym przeszedl do historii takze w teorii. Teza, iz wolne rynki sa bardziej efektywne i prowadza do wyzszego tempa wzrostu jest moze do udowodnienia w podreczniku ekonomii, ale niemozliwa w praktyce, ktora diametralnie rozni sie od teorii i nie spelnia wymaganych przez nia warunkow. Dotyczy to w szczegolnosci krajow slabiej rozwinietych i Europy Srodkowo-Wschodniej, gdzie rynek niewiele ma wspolnego z wolnym rynkiem. Szkodliwa jest zwlaszcza dla tych krajow calkowita liberalizacja rynku finansowego, to dzieki niej nad krajami, ktore to uczynily wisi stala grozba kryzysu walutowego i wszelkich negatywow zwiazanych zEzabezpieczeniem sie przed ta grozba. Jak temu przeciwdzialac? Na pytanie to pozytywna odpowiedz dala Malezja. Trzeba zwlaszcza - zdaniem Stiglitza - inaczej podejsc do roli panstwa w gospodarce. Calkowita jego eliminacja jest absurdem, teoretyczna mrzonka. Oczywiscie nie moze ono zastepowac rynku, ale eliminowac jego patologie. Ta interesujaca ksiazka zawiera ponadto dziesiatki szczegolowych sugestii dla MFW i rzadow, dotyczacych polityki. Warto wiec moze, by nasi politycy zanim uchwala kolejny punkt planu Hausera, przeczytali te rady. Zapewnie mniej bedzie wtedy rozczarowan, co do pozniejszych skutkow. --------------- J.E. Stiglitz "Globalizacja", PWN Warszawa, 2004 RomanK _________________________________________________________________ Is your PC infected? Get a FREE online computer virus scan from McAfeeŽ Security. http://clinic.mcafee.com/clinic/ibuy/campaign.asp?cid=3963
